Het werelduurrecord van Leontien verbeterd?

Op 12 september 2015 meldden de media dat de Amerikaanse Molly Shaffer van Houweling op de velodroom van Aguascalientes in Mexico een werelduurrecord van 46,273 km heeft gevestigd. Ze verbeterde daarmee officieel het record van Leontien Zijlaard-van Moorssel, die in 2003 (dus 12 jaar geleden) – ook in Mexico– een afstand van 46,065 km reed.

Op het eerste gezicht is het een knappe prestatie van de Amerikaanse, te meer daar we lezen dat ze al 42 jaar oud is en naast wielrenster ook nog professor in de rechtsgeleerdheid aan de universiteit van Berkeley, Californië. Je vraagt je af hoe het mogelijk is dat zij het record van ‘onze’ Leontien, die toch een wereldtopper was, heeft kunnen verbeteren?

Met de theorie van Het Geheim van Wielrennen hebben we het uitgezocht.

Het werelduurrecord

Vanouds is het werelduurrecord één van de meest aansprekende wielerprestaties. Toen Eddy Merckx in 1972 het record in Mexico-City op 49,431 km/h vestigde, maakt dit wereldwijd dan ook grote indruk. Omdat Eddy alom beschouwd werd als de grootste wielrenner aller tijden, werd verwacht dat dit record vele jaren zou standhouden. In de onderstaande tabellen geven we het verloop van de beste werelduurprestaties bij de mannen en de vrouwen.

 

 

De invloed van aerodynamica en de hoogteligging van de baan

De haalbare snelheid is enorm afhankelijk van de luchtweerstandsfactor cdA en de dichtheid van de lucht, die bij hooggelegen banen veel lager is. Francesco Moser verbeterde – ook op 2336 meter hoogte in Mexico-City– in 1984 het record van Merckx. Hij gebruikte hierbij een speciale fiets met een verbeterde aerodynamica en dichte wielen.

De cdA werd in 1994 nog verder verlaagd door Graeme Obree met zijn tuk-positie, waarbij beide armen onder het lichaam zijn gevouwen en de renner met zijn borst op het stuur ligt.

In de jaren hierna werd het werelduurrecord meermaals gebroken, mede dankzij het gebruik van extreme zithoudingen en aerodynamische frames. In 2000 verbood de UCI het gebruik van extreme zithoudingen en geavanceerde frames en werd het werelduurrecord van Merckx uit 1972 in ere hersteld. In 2000 verbeterde Chris Boardman uiteindelijk het record van Merckx op een traditionele fiets met slechts 10 meter.

In 2014 versoepelde de UCI de regels voor het werelduurrecord weer en werden dichte wielen en een ligstuur toegestaan. Verschillende renners ondernamen in de daarop volgende periode een aanval op het werelduurrecord. Thomas Dekker haalde het in februari 2015 net niet bij zijn poging in Mexico. Momenteel is het record bij de mannen in handen van Bradley Wiggins met een afstand van 54,526 km, zie ons eerdere artikel daarover.

Bij de vrouwen stond het record sinds 2002 op naam van Leontien, die met een ouderwetse ‘Merkcx-fiets’ 46,065 km aflegde. Enkele maanden geleden probeerde Sarah Storey tevergeefs om Leontien te overtreffen. Molly Shaffer Van Houweling is dat dan nu wel gelukt, ze fietste 208 meter verder dan Leontien. Molly maakte daarbij gebruik van een moderne tijdritfiets met onder meer dichte wielen en een ligstuur. De onderstaande figuren illustreren de grote verschillen in materiaal.

Wie trapte meer vermogen, Leontien of Molly?

Met de theorie van Het Geheim van Wielrennen hebben we een analyse gemaakt van de recordpogingen. Molly heeft uiteraard een groot voordeel gehad aan haar aerodynamische fiets; de luchtweerstandfactor cdA van een moderne fiets ligt in de orde van 0,22 m2, terwijl die van een ‘Merckx-fiets’ in de orde van 0,25 m2 is.

We hebben verder rekening gehouden met het gewicht van de dames en het effect van de hoogte van de baan op de luchtweerstand en het zuurstofopnamevermogen van de rijdsters. De voornaamste resultaten staan weergegeven in de onderstaande tabel.

We zien dus dat het effect van de luchtweerstandsfactor zo groot is dat Leontien circa 12 Watt meer heeft moeten trappen dan Molly (bij een iets lagere snelheid). Omdat de baan van Leontien nog iets hoger lag dan die van Molly, heeft ze ook nog wat meer nadeel gehad van de ijle lucht, waardoor ze gecorrigeerd naar zeeniveau zelfs 22 Watt meer heeft moeten trappen dan Molly. Omdat Leontien bovendien maar 56 kg woog, was haar vermogen in Watt/kg zelfs 16% hoger, namelijk 5,24 Watt/kg tegen 4,51 Watt/kg.

Onze conclusie is dus dat de prestatie van Leontien een stuk hoger ingeschat moet worden dan die van Molly. Hoewel Molly nu officieel houder is van het werelduurrecord, heeft ze dat voor deels te danken aan de vooruitgang in de aerodynamica van de fiets. De menselijke motor van Leontien was met 5,24 Watt/kg circa 16% sterker dan die van Molly.

Overigens verdient ook Molly onze bewondering, want er zullen niet veel 42-jarige dames zijn die 1 uur lang een vermogen van 4,51 Watt/kg kunnen trappen!

Je kunt de invloed van alle factoren op je eigen prestaties berekenen met onze calculatoren op hetgeheimvanwielrennen.nl. Daar kun je ook ons boek bestellen.

Hans van Dijk, Ron van Megen en Guido Vroemen