Een fiets zelf opbouwen, wat heb je nodig en waar kan je de juiste info vinden om zelf aan de slag te gaan.
Uitgangspunt is een "moderne fiets" met Shimano, Campagnolo of Sram.
Dit topic zal een globale gids tot montage worden.
Exacte details zijn vaak merkafhankelijk en zelfs modelafhankelijk.
Dit is uiteraard terug te vinden in de beschrijvingen die je bij je onderdelen ontvangt.
GEREEDSCHAPPEN
Het goed bouwen begint met het juiste gereedschap.
Veel van het gereedschap is in (bijna) elk huishouden wel te vinden, met uitzondering van special tools.
- 4,5,6 mm inbus (o.a. stuur- en zadelpen, remmen, derraileurs)
- 15 mm steeksleutel (pedalen)
- Phillips schroevendraaiers.
- Zijkniptang (of liever een speciale kabelkniptang voor binnenkabels)
- Combinatietang (o.a. einddopjes op je kabels)
- Rolmaat / duimstok
- Schaar (stuurlint op maat knippen)
- IJzerzaag + zaaghulp of buizensnijder (verstekbak met lijmklem - afkorten vorkbuis)
- Torx T25 sleutel (sommige Campagnolo onderdelen)
- Momentsleutel (belangrijk voor het aandraaien met de juiste kracht)
- Kettingpons (let op als je een 11 speed Campagnolo hebt)
- Cassette- freewheel sleutel (campagnolo of shimano/sram)
- Cassette afnemer (voor demontage van je cassette bij wisselen of onderhoud)
- Bottombracket sleutel (merk/model afhankelijk)
- Trapas sleutel (merk/model afhankelijk)
- Balhoofdpers (model afhankelijk)
- Slagpijp (model afhankelijk)
MONTAGEMIDDELEN
Het goed werken, vastzitten of soepel lopen en later eenvoudig demonteren is voor een groot deel afhankelijk van de juiste montage middelen.
- Montagepasta (al dan niet speciaal geschikt voor carbon)
- Vet
- Smeermiddelen
HANDIG
Handig, maar geen noodzaak is het gebruik van een montage standaard.
Deze zijn in veel uitvoeringen en prijsklassen te koop.
Hangend aan 2 haken of zelfs gewoon staand op de grond werkt ook.
Met name het laatste maakt afstellen een stuk lastiger.
Verder wat vijltjes, schuurpapiertjes, kwastjes, borsteltjes en doekjes.
En op aanraden van GastheerG:
AANDRAAI MOMENTEN
Belangrijk is dat je voor al je onderdelen de juiste aandraaimomenten gebruikt met de momentsleutel.
Op de meeste onderdelen staan deze momenten vermeld of zijn terug te vinden in de handleidingen.
Ondersteunend kan je hier een overzichtje vinden.
RICHTLIJNEN
Waar moet mijn shifter, hoe hoog mijn zadelpen......
Positie shifters
Als richtlijn voor de montage van je shifters kan je een lineaal aan de onderzijde van je stuurbocht klemmen.
Wanneer je het uiteinde van je remgreep op deze lijn laat rusten, zal je aardig in de richting zitten.
Wat hoger of lager is afhankelijk van je persoonlijke voorkeur.
Links, voorrem en voorderailleur.
Rechts, achterrem en achterderailleur.
Zadelhoogte
Als richtlijn voor de hoogte van je zadelpen zijn er eenvoudige calculaties.
De zadelhoogte is de afstand tussen bovenkant van het ingedrukte zadel en het hart van de onderste pedaalas. De crank loopt hierbij parallel aan de zitbuis.
Methode 1: 1,05 x binnenbeenlengte.
Bij methode 2 is dit de afstand tussen bovenkant van het ingedrukte zadel en het hart van trapas (zie crankstel)
Methode 2: 0,885 x binnenbeenlengte.
Gebruik voldoende montagepasta bij het monteren van je zadelpen, al dan niet speciaal geschikt voor carbon.
INSTALLATIE
Balhoofdstel
Het vlakken van het balhoofd is buiten beschouwing gelaten. *
Afhankelijk van het soort balhoofdstel:
Klik hier voor Amclassicfan's gedetaileerde uitleg over een semi-geintegreerd balhoofd (aanrader!)
Klik hier voor geintegreerd
Klik hier voor externe cups
Het afstellen van een balhoofd doe je middels de inbusbout in de topcap.
Deze draai je vast tot het moment dat je geen speling meer voelt in het balhoofd.
Controleerbaar door een wiel te steken, voorrem in te knijpen en naar voren en achteren bewegen.
Te vast geeft een stroef draaiend balhoofd.
Hierna draai je pas je stuurpen vast.
Crankstel
Het vlakken en tappen van draad van het bracket is buiten beschouwing gelaten. *
Externe bracketcups
Gebruik altijd voldoende vet of montage pasta.
Dit voorkomt het indringen van vuil en vocht enigzins, maakt het later demonteren eenvoudiger en voorkomt mogelijke kraakjes.
Vet het schroefdraad, maar ook de zijkanten van je bracketpot in.
Overtollig vet/pasta kan je later weer wegvegen nadat je de cups gemonteerd hebt.
Eventueel kan je nog wat vet/pasta op het schroefdraad van de cups zelf doen.
Ervan uitgaande dat je passende cups voor je frame hebt (BSA of ITA schroefdraad), is het indraaien van de cups een vanzelfsprekend klusje.
! Let op, draai de cups netjes recht in het bracket.
Bij BSA is de aandrijfzijde voorzien van links schroefdraad.
Overige cups zijn allen rechtsdraaiend schroefdraad.
Het echt vastzetten gebeurd uiteraard met de bottombracket sleutel en momentsleutel.
Hierna het overtollig vet/pasta wegwrijven.
Interne lagers
De opbouw van interne lagers en trapas zijn in principe hetzelfde als externe.
Groot verschil is, dat de as bij interne lagers word opgesloten door de cups.
Alvorens de 2e cup te monteren, dient de as ingeschoven te worden.
Gebruik ook hier voldoende vet/pasta om kraken te voorkomen.
Klik hier voor externe lagers
Klik hier voor interne lagers
Cranks
Afhankelijk van het merk gebruik je een trapassleutel en/of inbussleutels.
Gebruik vet op de as om kraken te voorkomen.
Het installeren van de cranks beperkt zich tot het insteken van de as en/of het opschuiven van de crankarm(en) en het vastdraaien met de trapassleutel of inbus.
Sommige merken/modellen werken met extra borgingsboutjes.
Remklauwen
Het monteren van de remklauwen met behulp van inbussleutels en steeksleutel.
Let goed op het gebruiken van de juiste draadbusjes met verschillende lengtes voor de voor- en achtervork.
Gebruik vet op het schroefdraad.
Het is eenvoudig de rem te centreren door hem (met blokjes gemonteerd) dicht te knijpen tegen de velg en dan vast te zetten.
Eventueel na-stellen kan hierna met inbus en/of steekleutel.
Shimano levert de remklauwen met een fijnafstelling voor het centreren.
Dit is een 3 mm inbusboutje welke aan de bovenzijde van de remklauw zit.
Links of rechtsom draaien zal de remklauw naar links, danwel rechts bewegen t.o.v. de velgrand.
Kijk wel altijd eerst of het wiel goed vast zit en of de velg in het midden van de vork staat.
Derailleurs
Het monteren van beide derailleurs gebeurd met slechts 1 inbusbout.
Voorderailleur
De derailleur moet zo gemonteerd zijn dat de buitenkooi 2-5mm vrij staat aan de bovenzijde van het buitenblad en parallel met de kettingbladen staat.
Let erop dat veel derailleurs een tweetal montage punten hebben, geschikt voor compact- of double crankstellen.
Gebruik ook hier vet op het schroefdraad en het juiste aandraai-moment.
Achterderailleur
Bij de achterderailleur is het opletten dat de "b-schroef" niet tegen de derailleurhaak komt en dat het bevestigingsplaatje onder de b-schroef op de juiste positie zit.
De b-schroef staat aangegeven in onderstaande afbeelding
Gebruik ook hier vet op het schroefdraad en het juiste aandraai-moment.
! Het is handig om voor montage van ketting en kabels, het bereik van de achterderailleur in te stellen.
Zie onder "afstelling".
Ketting
Bij een gemonteerde ketting moet de lijn door de assen van de derailleurwieltjes vertikaal staan als de fiets op het grootste verzet staat.(groot voor, klein achter
Is de ketting te lang dan moet je er met de kettingpons nog een stukje afhalen.
Het uiteindelijke omleggen van de ketting en monteren doe je middels een speciale schakel waarbij je niet hoeft te ponsen. Bijvoorbeeld de "missing link".
Deze klikt in elkaar bij montage, waarbij je je achterwiel stil houdt en de crank naar voren duwt/trapt.
Een andere (handige) methode om de kettinglengte te bepalen is de ketting om het grote blad voor en de grote krans achter leggen.
Hierbij moet je de achterderailleur "overslaan".
Tel hierbij 2 schakels (inclusief missing link) voor de juiste lengte.
Kabels
Zorg ervoor dat je buitenkabels met mooie bochtjes loopt, zonder knikken.
Kabels mogen geen spanning op je stuur geven en genoeg ruimte geven aan het stuur om soepel te draaien.
De eenvoudigste manier van illustratie vind je bijvoorbeeld op deze manier: Klik hier
Om de kabels mooi op het stuur te leggen, zet je deze op enkele plaatsen vast met bijvoorbeeld installatietape.
Hou rekening met het (in een later stadium) beindigen van je stuurlint.
Hier vind je een filmpje van Sram over Shifter en kabel installatie.
Bij het vastzetten van de binnenkabels aan derailleurs en remklauwen zorg je ervoor dat de rek uit de kabel is.
Dit doe je simpelweg door eraan te trekken bij de bovenbuis of schuinebuis, terwijl je met je andere hand spanning op de kabel houdt bij de derailleur of remklauw.....of door de kabel eerst vast te zetten op spanning.
Zorg ervoor dat de shifters vrij van spanning zijn.
Voor de achtershifter betekend dat theoretisch afschakelen tot het kleinste kransje.
Voor de voor derailleur het keinste blad.
! Binnenkabels altijd afwerken met een einddopje ter voorkoming van rafelen en schade aan je frame of remmen.
Pedalen
Ook bij montage van de pedalen gebruik je vet op het schroefdraad.
De pedalen hebben ongelijk schroefdraad voor het linker- en rechterpedaal.
Het vastzetten aan de aandrijfkant gebeurd met de klok mee, aan de andere zijde tegen de klok in.
Het vastzetten doe je met een 15 mm steeksleutel of inbussleutel, afhankelijk van het merk/model pedaal.
Sommige crankstellen vereisen de toepassing van een ringetje bij de montage van de pedalen. Deze worden bij de cranks meegeleverd, vergeet deze niet.
AFSTELLING
Achterderailleur
Zoals eerder gemeld is het handig om het bereik van de achterderailleur af te stellen zonder een gemonteerde ketting of binnenkabel.
Anders:
Haal de binnenkabel los. Draai nu het crankstel rond en controleer of de derailleur naar het kleinste kransje schakelt. De derailleurwieltjes moeten netjes in lijn onder het kleinste tandwiel gaan staan zonder extreem geratel. Dit kan je bijstellen met stelschroef H.
Druk vervolgens rustig en al draaiend aan het crankstel de derailleur met de duim zover mogelijk naar binnen, richting wiel. De derailleurwieltjes moeten in de uiterste stand netjes in lijn staan onder het grootste tandwiel. Dit kan je bijstellen met stelschroef L.
Laat de derailleur weer teruglopen naar het kleinste kransje en zet de binnenkabel vast.
Draai aan het crankstel, en schakel een klik op met je shifter.
De ketting springt in het meest ideale geval naar het volgende kransje.
Is dit niet het geval, draai je de kabelspanningsschroef uit, tot de ketting wel naar het volgende kransje springt.
Klik hier voor een filmpje.
Voorderailleur
Schakel de ketting op het grootste achtertandwiel en kleinste voorblad en stel de voorderailleur zo af, dat de ketting net niet de binnenkant van de kooi raakt.
Schakel nu de ketting op het kleinste kransje achter en grote blad voor en stel voorderailleur zo af, dat de ketting net niet de buitenkantkant van de kooi raakt.
Controleer vervolgens of de ketting goed schakelt en niet over de tandwielen heen valt: dan beweegt de kooi te ver naar binnen of buiten.
Remmen
De afstand van de remblokjes tot de velg moet klein zijn. Draai eerst aan de verstelnippel op de rem om de remkabel strakker aan te spannen. Is dat niet voldoende, draai dan de verstelnippel weer omlaag en monteer de remkabel strakker.
Kijk altijd eerst of het wiel goed vast zit en of de velg in het midden van de vork staat.
Piepende remmen?: stel de blokjes zo af dat ze met de voorkant de velg net iets eerder raken, 1 à 2 mm verschil met de achterkant.
Klik hier voor een filmpje.
AFWERKING
Stuurlint
Eerder heb je ervoor gezorgd dat de rem- en eventueel derailleurkabels goed langs de stuurbocht lopen mbv bijvoorbeeld installatietape.
Bij de shifters plak je eventueel horizontaal een stukje stuurlint over de montagebeugel van de shifter.
Het wikkelen begint aan de onderkant van het stuur. Je houdt het lintje iets schuin waardoor het uiteinde van het lintje uitsteekt: dat gedeelte vouw je straks naar binnen in de stuurbuis en zet je vast met de stuurdop. Wikkel het stuurlint van buiten naar binnen, bij elke slag half over het al aanwezige lint.
Van buiten naar binnen, zodat je straks met fietsen het lint niet onbedoeld losdraait met je handen.
Bovenop je stuur knip je het stuurlint schuin af aan de kant van de stuurpen.
De hoek van knippen is gelijk aan de hoek van wikkelen.
Hierdoor eindig je met de laatste wikkeling haaks op het stuur en is dit af te werken met wederom installatietape, of het bijgeleverde tape van het stuurlint.
Als laatste vouw je het lint aan de onderzijde het stuur in en werk je dit af middels het inslaan van de stuurdop.
! Let erop dat je zowel links als rechts even ver van de stuurpen beeindigd.
AANVULLEND
Aanvullende handigheidjes, tips en truukjes vind je hier in deTips en Tricks sticky.
- Shimano's technische documentie vind je hier.
- Campagnolo's technische documentatie vind je hier.
- Sram's technische documentatie vind je hier.
Mocht je ergens onverhoopt niet uitkomen, in de documentatie en handleidingen van de verschillende fabrikanten is alles terug te vinden.
Uiteraard kan je altijd vragen stellen op het forum, waar je zeker op hulp en antwoorden kan rekenen.
Ook interessant om eens te lezen op het forum:
- FAQ Nieuwe racefiets kopen vind je hier.
- Beurspagina wielen vind je hier.
- FAQ Campagnolo-Shimano-Sram vind je hier.
- Het (prachtige) topic van TS-biker over de opbouw van zijn Scott CR1 vind je hier. (aanrader!)
* Het vlakken en/of tappen van balhoofd en bracket vereist redelijk duur gereedschap en is een enigzins specialistisch klusje, wat niet eenvoudig herstelbaar is in geval van foutjes.
Mocht dit nodig zijn, breng dan je frame even naar de fietsenmaker.
