Beetje vreemde kop. Maar het hier afgebeelde frame is er pas in 2016. We kregen het net wat eerder; niet om mee te rijden. Er werd gevraagd of we het op de meetbank konden leggen. Dat kon. Meteen een mooie aanleiding om het een en ander nog eens uit te leggen.

Want: de afgelopen vijftien jaar heeft ‘Fiets Magazine’ een groot aantal raceframes gemeten op stijfheid. Op dit moment –eind oktober- al meer dan 1300. Er worden tegenwoordig twee stijfheidsmetingen uitgevoerd en gepubliceerd: de torsiestijfheid en de bracketstijfheid. Om de stijfheid van een frame te definiëren meten we elke racefiets die in een test verschijnt. Daartoe kleden we de fiets uit, wegen het frame en de voorvork en gaat het frame de meetbank op. Doorgaans is de maat van het testframe tussen de ’56’ en ’60’. Middels het belasten van het frame met gewichten meten we de uitwijking in millimeters. Die millimeters worden via een rekenkundig programma omgezet in getallen die bij elke racefiets netjes in een staatje verschijnen. Die staatjes publiceren we dus wel in het magazine; niet hier op ‘internet’ ( wel bij de andere reviews van race- en cyclocross frames en fietsen).

Torsiestijfheid

De torsiestijfheid van een frame bepaalt de mate waarin een frame zich verzet tegen de draaikracht die op een frame uitgeoefend wordt als je op je pedaal staat en tegelijkertijd je stuur omhoog trekt. Op dat moment verdraait de balhoofdbuis ten opzichte van de achteras. De mate waarin dit gebeurt bepaalt de torsiestijfheid. Voorbeeld: een klimmer die als staand op een groot verzet omhoog ‘ragt’. In slow motion zie je precies waar het wringt. De bracketstijfheid: de mate waarin de trapas een zijdelingse beweging maakt als gevolg van de aandrijfkrachten; het bracket wijkt als het ware uit. Het voorbeeld: een massasprint. Kijk maar eens hoe de fiets heen en weer beweegt onder de krachten van de coureurs. De torsiestijfheid heeft de meeste invloed op het rijgedrag: een lage torsiestijfheid verhoogt de kans op ongecontroleerd shimmiën. Dit kan vooral bij hoge snelheid (afdaling!) optreden. Echter: wielen en banden spelen in deze ook en grote rol!

100 Nm/°

Een doorsnee raceframe? Dat is van aluminium of composiet en weegt respectievelijk rond de 1400 gram ( alu) en 1000 gram (carbon) en heeft anno 2014 een torsiestijfheid van minimaal 100 Nm/° ( newton meter per graad) wat voor 90 % van alle fietsers voldoet. Strak, stijf en stabiel: zo voelt de fiets dan. Iets slapper mag wel, maar als het minder dan 70 Nm/° wordt het kritisch. Eerst stelden we 80 Nm/° als absolute ondergrens, maar de ervaring heeft geleerd dat waarden tussen de 70 Nm/° en 80 Nm/° prima voldoen voor gemiddelde rijders. Meer dan 90 Nm/° is geen probleem. Dat wil zeggen: zware, sterke rijders hebben wellicht wat aan frames van meer dan 100 Nm/°, lichtere rijders hebben dit niet nodig. En bedenk: een super-stijf frame is minder comfortabel als een gewoon stijf frame.

Nog niet klaar

Het afgebeelde frame is nog in zijn ontwikkelingsfase. Het is een maatje 54, het weegt 930 gram en de bijbehorende full carbon voorvork 330 gram. Boven een 1 1/8 inch lager, onder 1, 5 inch. Goed te zien: de mate waarin de vork in het frame ‘valt’. Daartoe heeft het geheel een aparte ‘topcap’. Bracket: geen schroefdraad, ruimte voor een adapter en ‘press fit’ lagers. Kabels binnendoor, Di2 compatible ( ‘gaatjes’ aanwezig!). 31, 8 mm zadelpen, slanke staande achtervork, platte liggende vork. Torsiestijfheid: 95 Nm/°, bracket 46.

Wordt vervolgd

Het slapste frame ooit gemeten ? Lastig, omdat de gewichten, de productiemethodes en de materiaalkennis enorm geëvolueerd zijn de afgelopen jaren. In de buurt komt een Bianchi 928 van een vijftal jaar terug (1335 gram, 60 Nm/°), het stijfste de Focus Cayo 2014 (950 gram, 132 Nm/°). Een lage torsiestijfheid wil niet perse zeggen dat het een ‘slecht’ frame is. Wèl dat het beter bij een lichte fietser zou passen dan bij een stevige doortrapper. Dat – dat wil zeggen: het karakter van de fiets- proberen we ook bij elke testfiets aan te geven. De techniek is ondertussen zover dat het niet meer heel moeilijk is om een stijf frame te maken. Alleen.. .je kunt aan de vorm of de glinstering van het carbon niet zien of het ‘stijf’ dan wel ‘slap’ is. Er zijn frames die stijf lijken, maar eenmaal op de meetbank behoorlijk doorbuigen. Goede engineering is een must. Zogenaamde ‘Copy cats’ hebben die kennis niet altijd in huis. Maar dat is weer een hele andere discussie natuurlijk…  Wordt vervolgd: frames veranderen, gewichten gaan naar beneden, er komen frames voor schijfremmen aan en… nog veel meer. Blijf ons volgen (=lezen) en je blijft bij.