TEKST: WOUTER LAZET / FOTO’S: IRMO KEIZER, WOUTER LAZET
We gaan het hier over XTR Di2 hebben, maar eigenlijk verdient eerst de gewone, nieuwe XTR M9000-groep aandacht. Dat dit een 11-speed is, ligt voor de hand. De variant met een ultralicht crankstel en enkel voorblad was ook te verwachten. Daarnaast zal Shimano een extra stevig crankstel aanbieden, dat desgewenst ook met drie voorbladen kan worden uitgerust. Het grootste nieuws is echter de speciale voorderailleur. Die werkt namelijk anders dan al zijn voorgangers, met een kooi die alleen opzij beweegt in plaats van naar boven. Deze derailleur schakelt zo veel lichter en sneller dan al zijn voorgangers dat die op slag ouderwets zijn geworden. Grote minpunt is het bereik van de enig beschikbare cassette; met 11 tot 40 tandjes is deze beperkt, waardoor de combinatie met een enkel voorblad slechts voorbehouden is aan bikers met vlakke rondjes en/of gigantische bovenbenen.Wordt schakelen bijzaak?
SynchroShift
De Di2-versie is een aanvulling op die mechanische set, waarbij derailleurs en shifters worden vervangen door elektronisch gestuurde exemplaren. De derailleurs zijn iets forser dan demechanische versie en hebben een snoertje in plaats van een kabel. De shifters hebben (tamelijk gewoon) twee knoppen, en ondanks dat ze schakelaartjes bedienen, hoor je een duidelijke klik en zelfs een tweede doordrukklik. De accu die alles van energie voorziet, zit verstopt in zadelpen of voorvorkbuis, en naast de stuurpen hangt een display die de ingeschakelde versnelling aangeeft en waarop je al rijdend kleine aanpassingen kunt maken. Een van die aanpassingen is het in- of uitschakelen van SynchroShift. Deze functie koppelt de voor- en achterderailleur zodanig dat het systeem zelf bepaalt of er voor of achter geschakeld wordt. Zo heb je in theorie aan één shifter met twee knoppen genoeg. Laat je de linkershifter als extraatje zitten, dan kan je daarmee nog steeds voor schakelen op het moment dat jij wilt.Plaats van introductie was het Wereldbekerparcours in het Duitse Albstadt, waar de verzamelde pers de nieuwe groep de sporen mocht geven. Mijn persoonlijke test van versnellingsapparaten is nogal gemeen. Ik zoek een steile afdaling op, met onderaan een 90 graden knik en direct een even steile klim. Ik start in het zwaarste verzet, rem zo laat mogelijk en schakel pas terug als ik rem. Als het lukt om zonder aflopende ketting in een versnelling te belanden die licht genoeg is om naar boven te rijden, schakelt de groep snel genoeg. In het bos achter het officiële testparcours vond ik een ideaal paadje om ‘mijn’ XTR-groep voor het blok te zetten. Met alleen de rechtershifter en de synchroshift-mode haal ik het niet. De achterderailleur schakelt keurig terug, maar zit pas op driekwart van de cassette wanneer ik écht weer moet trappen; met de ketting op het buitenblad vallen mijn benen krakend stil. Synchroshift werkt prachtig, maar zolang ik met meerdere voorbladen rijd houd ik m’n linkershifter.Echte revolutie
Eigenlijk is niet XTR maar E-tube de echte revolutie. Het bestaat uit draadjes en een elektronisch communicatieprotocol. E-tube wordt al toegepast op de Di2-weggroepen, nu dus op deXTR-groep en binnenkort zelfs op e-bikes. En dat is nog maar het begin, want op de snoertjes is plek voor zoveel meer communicatie, dat het als een soort intranet alle onderdelen op je fiets kan verbinden. We stellen ons een stuurcamera voor, die je bedient door tegelijk de op- en afschakelknop in te drukken. Of een koppeling tussen de hellingshoekmeter van je Maguravoorvork, die de voorderailleur vertelt dat je afdaalt, zodat hij naar het buitenblad schakelt. Of een bidonhouder, die de shifters vertelt dat je drinkt, zodat de linkershifter even de achterderailleur bedient. En op zijn minst de mogelijkheid onderdelen als de shifters of accu te vervangen door nog mooier geïntegreerde componenten van gespecialiseerde fabrikanten. Helaas is dat laatste nog niet mogelijk; voorlopig geeft Shimano de gebruikte technologie niet vrij. Foolproof Terug bij de ingenieurs van Shimano zorgde mijn commentaar op het te langzame terugschakelen voor enige consternatie: ik was de eerste journalist die niet alleen maar positief was. Al snel werd duidelijk dat de derailleurs nog niet op hun snelst stonden ingesteld, en dat er winst zou zitten in het herprogrammeren van de voorderailleur. Met een laptop en een snoertje ging de e-fietsenmaker aan de slag, en met een custom schakelprogramma dook ik het bos weer in voor dezelfde test. Laat kneep ik in de voorrem, bleef rustig doortrappen en drukte onophoudelijk met mijn rechterduim. Zoemend en piepend schoof de achterderailleur de ketting naar links, en al halverwege de cassette viel de ketting op het binnenblad. Ruim voor ik stilviel, kon ik weer trappen. Volkomen foolproof, deze set!
Hoe mooi de techniek ook is, Shimano is nog lang niet klaar. Fietsen gaat al perfect, maar echt gebruiksgemak ontbreekt nog. Wanneer mijn versnellingen programmeerbaar zijn, wil ik dat langs het parcours kunnen doen – tunen via m’n mobiel, in plaats van m’n computer thuis. En wat mij betreft is XTR Di2 nog te anoniem. Als ik veel meer betaal voor de zwaardere elektronische versie wil ik dat graag zien, op zijn minst met snoertjes in kleur. Voorlopig koop je deze groep omdat je het leuk vindt, niet omdat hij zo veel beter en sneller schakelt dan het alternatief. Dat is Shimano’s eigen schuld, want de mechanische versie s bijna net zo belachelijk goed. XTR Di2 is leverbaar in heel veel configuraties, de prijs van de complete groep zal ongeveer 80 procent hoger liggen dan bij een conventionele set. De elektronische groep is leverbaar vanaf oktober 2014. 
