Groepsets voor gravelbikes: Shimano, SRAM en Campagnolo

Alle schakel- en remdelen gecombineerd noemen we een groepset, of kortweg groep. Voorheen hadden de grote merken twee duidelijke productlijnen: voor racefietsen en voor mountainbikes. Met de opkomst van gravelbikes is daar een derde productlijn bijgekomen, speciale groepen voor gravelbikes.

Ten opzichte van onderdelengroepen voor wegfietsen zijn deze gravelgroepen iets robuuster uitgevoerd, hebben de achterderailleurs een langere kooi om met een grotere cassette te kunnen rijden en een frictiemechanisme dat we kennen uit het mountainbiken dat het klapperen en aflopen van de ketting vermindert. In tegenstelling tot racefietsen komen we op gravelbikes wél regelmatig een enkel voorblad tegen.

De belangrijkste vraag is natuurlijk: heb je zo’n speciale groepset écht nodig? In het veldrijden/cyclocrossen wordt al jarenlang gereden met standaard weggroepen en tijdens de eerste UCI Wereldkampioenschap Gravel in 2022 reden winnaar Gianni Vermeersch en bronzen medaillist Mathieu van der Poel op een wegfiets met Dura-Ace-onderdelen.

Nu moeten we gelijk toegeven dat die eerste WK-race niet bepaald een heel uitdagend en veeleisend gravelparcours was. Daarnaast telt voor profrenners vooral het gewicht. Een duur Dura-Ace-crankstel moet het tenminste één race uithouden, niet een aantal jaar gebruik, zoals bij een consumentenfiets. Hoewel je als gewone sterveling prima uit de voeten kunt met een 105- of Ultegra-groep op het onverharde, hebben de extra robuustheid en de aangepaste derailleurs wel degelijk enige meerwaarde.

Shimano GRX400, GRX600 en GRX800

Shimano introduceerde in 2019 in één keer drie verschillende groepen voor gravelbikes. GRX400 is de instapper en kun je qua prijs en niveau vergelijken met Tiagra. Het is ook de enige Shimano GRX-groep met 10 versnellingen. Helemaal compleet is de GRX400-groep overigens niet, voor het (dubbele) crankstel ben je aangewezen op GRX600.

Een stapje hoger is GRX600, vergelijkbaar met het populaire Shimano 105. Deze groep is 11 speed en kan naar keuze worden opgebouwd met een single of dubbel crankstel. Eigen cassettes heeft GRX niet, al is er ruime keuze uit modellen uit de wegseries als 105 en Ultegra of MTB-cassettes met een groter bereik van Deore XT of SLX.

Shimano’s huidige topgroep is GRX800, de Ultegra van het gravelen. Ook deze groep is 11 speed en is als enige GRX-groep ook verkrijgbaar met Di2-elektronisch schakelen. In tegenstelling tot de weggroepen, waar 105, Ultegra en Dura-Ace Di2 12 speed zijn, is GRX800 Di2 nog altijd 11 speed.

Campagnolo Ekar

Net als Shimano heeft ook Campagnolo een gravel-specifieke groep ontwikkeld: Ekar. Daar houden de vergelijkingen direct op, want de Italianen pakken het heel anders aan. Ekar is een hoogstaande mechanisch geschakelde 1×13 groep. Ja, je leest het goed, 13 kransjes achter! Door gebruik van carbon voor het crankstel en schakelgrepen weegt een complete groep slechts 2,68 kg. Het maakt Ekar ook wat duurder, een complete groep zit qua prijs tussen een mechanische en elektronische RX800-groep in.

Dankzij een cassette met 13 kransjes heb je met Ekar een groot bereik aan versnellingen met kleine stappen tussen de verschillende kransjes. Het heeft ook een belangrijk nadeel: het is momenteel de enige 13 speed groep van Campagnolo en dat maakt dat je alleen heel beperkt onderdelen kunt uitwisselen met andere groepen. Ook heb je voor de 13 speed cassette een speciale body nodig, wat de keuze in wielen beperkt.

SRAM: combineren is domineren

Bij SRAM zoek je tevergeefs naar een complete gravel-specifieke groepset, in plaats daarvan zijn er XPLR-onderdelen als aanvulling op de bekende weg- en MTB-groepen van SRAM. Zo zijn er XPLR-achterderailleurs voor Rival, Force en Red. Deze zijn alle drie elektronisch -eTAP AXS in SRAM-jargon- en alleen geschikt voor een setup met enkel voorblad. Naar een XPLR-voorderailleur kun je dan ook lang zoeken.

Verder is er een XPLR 10-42-cassette die qua bereik het gat tussen weg- en MTB-cassettes mooi vult en zijn er een tweetal crankstellen. Daarnaast is de XPLR-familie uitgebreid met Zipp-wielen en gravel stuur en RockShox voorvorken en elektronisch bediende dropper zadelpen. Beide merken maken onderdeel uit van de SRAM-groep.

Volgens SRAM is gravelrijden zo breed dat een enkele gravelgroep niet voldoet en gebruikers zelf naar hartenlust onderdelen voor wegfietsen, gravelbikes en MTB’s kunnen combineren. Wil je remschakelgrepen combineren met een MTB-derailleur, dan kan dat alleen als beide uit een elektronisch geschakelde 1×12-groep komen. Op SRAM’s eigen website vind je diverse voorbeelden van gravelbikes opgebouwd uit een combinatie van MTB-, weg- en gravel-onderdelen.