Misschien heb je er wel eens van gehoord: de derde bal. Een vervelende kwaal voor fietsers, maar wat kun je er eigenlijk tegen doen? Onderstaande vraag werd ingestuurd en fysiotherapeut Remco Ridder geeft antwoord.
De vraag: ‘Afgelopen jaar had ik veel problemen met zitten op de fiets. In een groep rijden en lang in één houding was niet meer te doen. Zeker niet na meer dan 40 kilometer. In het begin leek het nog mee te vallen, maar later zwol er dan wat op. Dit merkte ik vooral in het voorjaar tijdens het fietsen op Mallorca. Bij het douchen kwam ik erachter dat het hem zit in het gebied achter het scrotum. Het was daar flink opgezwollen, raakte mijn benen aan beide kanten en het leek wel of er een derde bal zit aan een zijde. Ondertussen heb ik mijn zithouding helemaal omgegooid. Ik zit veel verder naar achteren en vooral lager op mijn zadel, mijn stuur is hoger en de punt van mijn zadel ook wat lager. Dit lijkt een verbetering, maar lost het probleem niet op. Zo’n 30 kilometer gaat het goed, maar dan begint het toch weer te zwellen en heb ik na afloop last. Wat kan ik doen?’
Tekst: Remco Ridder
Het lijkt er inderdaad op dat je te maken hebt met de beruchte derde bal. Dit is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die resulteren in een gezwollen en pijnlijke plek tussen je benen. Het kan ontstaan door een talg- of zweetklier of haarzakje dat ontstoken raakt. In zo’n geval vormt er zich een cyste of steenpuist; een holte gevuld met ontstekingsvocht of pus.
In sommige gevallen is de verdikking niet zozeer gevuld met vocht, maar gaat het om een verdikking of verharding van onderhuids bindweefsel. De plek bevindt zich meestal ter hoogte van het perineum. Dit is de ruimte tussen anus en balzak bij mannen en bij vrouwen de ruimte tussen anus en vagina. Want ja, ook vrouwen kunnen dus een derde bal hebben. De plek zit niet altijd precies in het midden en kan dus meer links of rechts gepositioneerd zijn. Soms zit zo’n bult ook wat meer naar voren in bijvoorbeeld de lies.
Oorzaak van dit alles is vooral de langdurige druk en het geschuur op het zadel. Maar er zijn zeker enkele zaken die daarmee verband houden en die ook een flinke duit in het zakje doen. Daarover later meer. Maar hoe kom je er vanaf?
Fietspositie
Om te beginnen moet je de situatie niet verder triggeren. Een ontsteking moet juist niet belast worden, maar herstelt in veel gevallen met rust. Dus: het antwoord dat je niet wilt horen, en absoluut het belangrijkste is wat je kunt doen, is stoppen met fietsen. Of je moet het leuk vinden om een hele rit uit het zadel te blijven… Want dáár gaat het dus om. Het vervelende is ook nog eens dat het lang kan duren voordat de geïrriteerde plek geslonken en weer belastbaar is. Je weet dus vooraf nooit hoe lang je je gedeisd moet houden. Het kan maanden duren.
Als de plek rustig is kun je weer beginnen met fietsen, maar dit is wel even spannend. Begin dus met een kort ritje en bouw dit langzaam uit. Als natuurlijk herstel uitblijft dient er verder gekeken te worden. Meestal word je via de huisarts dan doorgestuurd naar een dermatoloog of chirurg. Met een echografie kan de locatie van de brandhaard dan worden vastgesteld en volgt een eventuele behandeling, die vaak weer resulteert in nog meer rust, want snijden in deze zone heeft kennelijk geen hoge succesratio. Littekenweefsel van de operatie kan namelijk weer opnieuw zorgen voor eenzelfde irritatie.
Terug naar jou: je merkte dat de situatie enigszins verbeterde toen je lager en anders op je zadel kwam te zitten. Dit is best logisch, want je fietspositie is heel bepalend voor onder meer de druk en drukverdeling op je zadel. Het optimaliseren van deze factoren is een belangrijke stap in het oplossen, maar ook in het voorkomen van deze problemen. Een bikefit gecombineerd met een zadeldrukmeting zou perfect zijn. Dan kan er tevens gekeken worden of jouw zadel wel geschikt is voor jouw probleem. De pasvorm, breedtemaat, en een eventuele cut-out (gat!) en de vorm en grootte daarvan zijn natuurlijk van groot belang.
Een ander aspect dat mijns inziens erg belangrijk is, is controle van de stand en mobiliteit van je onderrug en bekken. Een storing in die regio zal leiden tot asymmetrische belasting die zich heel makkelijk vertaalt op het zadel! Ook een must-do dus. En verder geldt natuurlijk dat goede hygiëne en een goede fietsbroek onontbeerlijk zijn bij deze problematiek. Bij lichte klachten kun je ook nog overwegen gebruik te maken van broekenvet, billencrème of andere pasta voor de perineum-regio die de wrijving minimaliseert. Ik wens je sterkte en geduld!