De Tour staat op het punt van beginnen en het lijkt onvermijdelijk dat Chris Froome aan de start staat. De kopman van Team Sky ligt onder vuur, maar is dat terecht? Fiets probeert feiten en meningen te scheiden.

Op het hoofdredactionele stukje van Rodrick de Munnik in Fiets 7 kwamen behoorlijk wat reacties. Dat stuk ging over de zaak Froome en Rodrick toonde zich een warm pleitbezorger van de rechtstaat. We zien in de media allemaal roeptoeters die iets vinden van deze zaak (dat mag) maar inhoudelijk niet de feiten van de meningen kunnen scheiden. Dat is een probleem als je naar deze zaak kijkt.

Even kort recapituleren: in december 2017 lekte uit dat Chris Froome na de 17e etappe van de Vuelta een te veel sporen van salbutamol in zijn urine had. In plaats van de toegestane 1000 ng/ml (nanogram per milliliter) werd bij Froome het dubbele geconstateerd. Een probleem voor de kopman van Sky. De oorzaak van de overschrijding is nog in onderzoek en is dus geen feit. Wat wel?

Het dopingreglement is voor iedereen

Niet alleen Tom, Robert en Chris dienen zich vrij te houden van doping, iedereen die onder auspiciën van een sportbond sport, dient dat zonder doping te doen. Hier vind je dat dopingreglement: https://www.dopingautoriteit.nl/media/files/documenten/2018/Vertaling_WADA_dopinglijst_2018.pdf

Astma mag

Bij het vaststellen van de dopinglijst is er gesproken over of mensen met astma mogen sporten. Of beter: of de middelen die nodig zijn om astma te bestrijden zijn toegestaan. Die vragen werden met ja beantwoord, hetgeen in feite betekent dat astmamedicijnen onder voorwaarden vrij mogen worden gebruikt. Salbutamol, bijvoorbeeld.

Astma kan

Astma is geen voordeel voor een sporter. Tegelijk is aangetoond dat sporters astma kunnen krijgen van sporten, de zogenaamde sportastma: https://cjsm.be/gezondsporten/themas/sport-en-gezondheid/sport-en-inspanningsastma

Salbutamol is geen doping

De dopinglijst kent drie groepen middelen: middelen die altijd strafbaar zijn, middelen die vrij zijn mits de sporter een attest heeft of middelen die vrij zijn, mits gebruikt binnen een gespecificeerd maximum: specified substances. Het gebruik van salbutamol behoort tot de laatste groep en is dus geen doping, mits de vastgestelde dosis niet wordt overschreden en mits een inhaler is gebruikt om het middel te nemen.

En Petacchi dan?

Een, wat de Amerikanen noemen, whataboutism: what about Petacchi dan? De Italiaanse sprinter is ook betrapt op salbutamol. Dat was in de tijd dat het medicijn nog met attest moest worden begeleid en dat had de Italiaan niet. Vandaar zijn straf.

Waarom is salbutamol strafbaar dan?

Gek eigenlijk. Astma ‘mag’, maar salbutamol niet. Raar. Niet helemaal. Ergens schijnt er een wetenschappelijke theorie te zijn (een hypothese onderbouwd door berekeningen, niet door proeven) dat salbutamol een anabole werking zou kunnen hebben. Je zou er spiermassa mee kunnen opbouwen. Maar dan moet je nog wel 10 keer zo veel nemen als Froome nu heeft gedaan, en dat kan niet met een inhaler. Maar vandaar dus plek van salbutamol op de lijst.

Froome is een doper

Misschien, maar nu nog niet. Er is weliswaar te veel salbutamol aangetroffen in zijn urine, maar dat is, anders dan bij epo of andere stoffen van de eerste groep genoemd bij punt 4, nog geen strafbaar vergrijp. Technisch gezegd: geen positief, maar een adverse analytic finding. Volgens het WADA: “De aanwezigheid van salbutamol in de urine groter dan 1000 ng/ml of formoterol groter dan 40 ng/ml wordt niet gezien als bedoeld therapeutisch gebruik van deze stof en wordt als een belastend analyseresultaat beschouwd, tenzij een sporter kan bewijzen – door middel van een gecontroleerd farmacokinetisch onderzoek – dat dit afwijkende resultaat het gevolg is van het gebruik van een therapeutische geïnhaleerde dosis tot het bovengenoemde maximum.”

Het was uitzonderlijk op de Finestre

Nee joh. De Giro was helemaal niet zo goed bezet. Van alle deelnemers hadden er maar twee ooit een grote ronde gewonnen: Tom Dumoulin en Froome en de laatste natuurlijk vaker en tegen de beste tegenstanders. Dat Froome komt bovendrijven in de laatste week, is dus helemaal niet zo raar. Daarbij duwde hij niet harder op de pedalen dan Tom, zo bleek uit de data die zijn vrijgegeven en verdiende hij een groot deel van zijn voorsprong in de afdalingen van de bergen, omdat Tom op iemand besloot te wachten in plaats van door te rijden.

Froome moet door zijn ploeg preventief worden geschorst voor de Tour

Dat kan je mening zijn, prima, maar er is geen enkele regel te vinden die een sporter in deze situatie uitsluit van deelname aan competitie. Jij mag ook blijven autorijden in de periode tussen de flits op de snelweg en de boete op de mat. Er zijn ploegen die zich vrijwillig hebben opgelegd dat een sporter preventief moet worden geschorst in deze situatie, maar daar hoort Sky niet bij.

Sky? Dat dachten we wel

Inderdaad. Sky heeft behoorlijk de schijn tegen. Van testosteronpleisters voor Wiggins tot pakketjes met fluimicil, dat gewoon overal te koop is: de ploeg heeft in de afgelopen jaren geen betrouwbaar imago opgebouwd. Is dat relevant? Nee, in deze zaak (nog) niet. Wel reden om ze scherp in de gaten te houden en voor sommige journalisten ook een mooie aanleiding om hun tweede agenda voor de dag te halen en Sky te pakken te nemen (dat klinkt cryptisch, is het ook, en dat laten we lekker zo).

Het duurt allemaal wel erg lang

Inderdaad, al bijna een jaar. Het punt is dat het onderzoek dat Froome moet laten doen, aan alle kanten lastig is. Je moet de situatie simuleren (de Vuelta nafietsen, bijvoorbeeld) en dan onder verschillende omstandigheden kijken hoe Froome reageert op een pufje of X salbutamol. Bijkomend probleem is dat er wereldwijd niet veel laboratoria in staat schijnen te zijn dit onderzoek te doen en dat die allemaal ramvol zitten met de normale dopingtests. Een ander bijkomend probleem is dat de sporter in de tussentijd recht heeft op deelname aan competitie, en dus in de gelegenheid moet worden gesteld om zich fatsoenlijk voor te bereiden. Hem/haar dat recht ontzeggen is de facto een dopingschorsing.

Het duurt allemaal wel erg lang 2

Het schijnt dat er inmiddels een rapport ligt bij de UCI ter onderzoek. Dat is 1500 pagina’s dik, dus je kunt zelf wel inschatten dat dat best wat tijd vergt voordat alle betrokken onderzoekers en juristen er kennis van hebben genomen, geanalyseerd en besproken. NB: Froome schijnt in de Giro al te hebben gemeld dat hij volgens de UCI vrijuit zou gaan, hetgeen zou betekenen dat er al een beslissing is genomen en/of dat de vertraging in ieder geval niet op het conto van Froome kan worden geschreven.

Maar moet dit dan allemaal zo?

Nee, natuurlijk niet. Zaken als deze, die eigenlijk dus niet over doping gaat maar over een medicijn waarvan te veel is genomen, moeten gewoon binnenskamers buiten de publiciteit worden behandeld. Je hebt er helemaal niets aan als het grote publiek hier weet van heeft, want je krijgt alleen maar misverstanden of meningen die nergens op zijn gebaseerd. Maar dat is geen feit, maar onze mening. Feit is weer dat dat wel is afgesproken, maar iemand heeft bewust of onbewust in december gelekt naar de pers, waardoor het hele spektakel werd opgetuigd.

De hamvraag

Die is natuurlijk: wordt Froome geschorst? Pas op, er komt weer een mening, maar wij vinden en denken van niet. Er is te veel twijfel om een schorsing te rechtvaardigen. Welke twijfel dan? Leidse onderzoekers die berekenen dat in 15 procent van de gevallen de salbutamoltest vals positief geeft. Het WADA, dat in januari de aanleverspecificaties van de dopingtest voor salbutamol verandert (de densiteit van urine moet worden aangegeven; als de sporter uitgedroogd is, is de hoeveelheid salbutamol per ml urine een stuk groter). Gerenommeerde onderzoekers, die twijfelen of salbutamol terecht op de dopinglijst staat en propageren het middel eraf te halen. Geen consensus dus. Je ziet goed dat onze hamvraag niet is of Froome doping heeft gebruikt. Geen idee. Maar we steken ons hand niet voor hem in het vuur. Noch voor enige andere renner. Maar het is onze stellige overtuiging dat als je een rechtvaardig en werkend dopingsopsporings- en bestraffingssysteem in stand wilt houden, je aan de regels moet houden. En de eerste die dat moet doen is degene die de regels heeft opgesteld.

Wil je nog meer feiten van fictie gescheiden hebben? Lees dan dit: https://www.demorgen.be/sport/froome-is-niet-bovenmenselijk-bceddfd6/ of luister naar deze podcast: http://benjamindebruijn.nl/cassette/2-douwe-de-boer-over-de-zaak-chris-froome/.