Het leven van een fietsenmaakster: Fietsen zijn de toekomst (Afrika editie)

Janke is al 35 jaar fietsenmaakster in Utrecht. Voor Pedala beschrijft ze het dagelijkse leven van een ‘rijwielhersteller’, over haar passie en liefde voor fietsen en de mooie dingen die ze in haar winkel én in haar leven meemaakt. Zo is ze afgelopen week in Afrika geweest om de jongeren daar de fijne kneepjes van het vak te leren. 

Het is nu bijna twee jaar geleden dat Songezo Jim mij vroeg hem te helpen bij de oprichting van zijn fietsacademie in Masiphumelele een relatief klein township 40 kilometer ten zuiden van Kaapstad. Toen ik daar woonde van mei 2003 tot en met mei 2004 kon Songezo nog niet fietsen, vandaag is hij de eerste zwarte Zuid Afrikaan die grote rondes heeft gereden in dienst van Team Dimension Data for Qhubeka (de Vuelta in 2014 en de Giro in 2015).

Ik beloofde hem te helpen en verbond er deelname aan de Cape Town Cycle Tour van 2017 aan. De Cape Town Cycle Tour is de grootste geklokte fietstour ter wereld, een tocht van 109 kilometer over het Kaaps schiereiland wat ieder jaar in maart wordt gereden. De tocht werd 40 jaar geleden gelanceerd om fietscultuur terug te brengen in Zuid Afrika en er doen ieder jaar meer dan 35.000 mensen aan mee.

In 2003 kon Songezo nog niet fietsen, vandaag is hij de eerste zwarte Zuid Afrikaan die de Vuelta én de Giro heeft gereden

Ik maakte mijn belofte waar en vertrok vorige week naar Zuid Afrika. Niet alleen voor de fietstour, maar ook om de kneepjes van mijn vak door te geven, want ‘Ibhayisekhile likamva’ (fietsen zijn de toekomst)!

Lucky Seven

Door voorspoedige fondsenwerving konden er in november 2016 vijftien racefietsen aangeschaft worden, het begin van de fietsacademie. Hierop wordt sindsdien in twee groepen van steeds 15 rennertjes getraind. Een selecte groep van 7 renners (in de leeftijd van 12 tot 19 jaar) mocht dit jaar deelnemen aan de Cycle Tour. Deze “Lucky Seven” aten en sliepen de avond ervoor in het huis van Songezo en om vier uur ’s-nachts zouden ze naar Kaapstad vertrekken om daar te starten. Helaas krijgen ze een paar uur later te horen dat de Cycle Tour van 2017 is gecanceld. Het waait zo hard dat het té gevaarlijk is om 37.000 mensen te laten starten.

Training tot fietsenmaker

Voor mij was deelname aan de Cycle Tour bijzaak, mijn ‘echte’ werk zou namelijk pas hierna beginnen: vijf dagen lang één van de jongens full-time lesgeven in het herstellen en bijhouden van de fietsacademy.

Sphura is negentien jaar oud en heeft een natuurlijk leiderschap, de jongens en het éne meisje luisteren goed naar hem en hij is ook degene die voorop gaat bij de dagelijkse trainingsritten. Gelukkig is hij ook goed met zijn handen, feitelijk is hij mijn eerste leerling die zó snel dingen oppikt.

Fleurige fietsoutfits

Op de eerste dag veranderen we de binnenkant van de container, waar de ‘academy’ gevestigd is, van kleedkamer en fietsopslag naar werkplaats met de mogelijkheid om fietsen te stallen. Mijn oude vriend Marius houdt het komen en gaan van nieuwe outfits in de gaten. Giant -Benelux stuurde namelijk een grote doos nieuwe fietskleding waar we ‘misschien wel wat aan hadden’. En of we hier wat aan hadden!

De enige ’teleurstelling’ die ik heb opgemerkt ging over de overvloedig geschonken handschoentjes. Op het label stond ‘womens’ en daar werd toch echt een beetje giechelig over gedaan. Extra leuk om te zien dat iedereen de volgende dag niet alleen de handschoentjes vol trots droegen, maar ook de fleurige fietsbroeken en armstukken opgewaardeerd naar beenstukken! Ook de overgebleven shirts van de Claasico Giro werden gedragen. Sphura steekt zich in het stijlvolle zwart/witte Liv-Giant damespak wat hem fantastisch staat.

Gereedschap

Het gereedschap dat ik heb kunnen aanschaffen is door een bevriende KLM stewardess vakkundig en sprekend als Brugman door de douane geloodst en kan na uitleg in gebruik worden genomen. Vooralsnog is Sphura de enige die er mee mag werken om te voorkomen dat het meteen een andere bestemming krijgt. Later zal het onder zijn leiding door iedereen gebruikt kunnen worden.

Helaas had ik maar één week tijd..

Hoopvolle toekomst

Het was bijzonder zoveel enthousiaste kids te zien wielrennen, de sport geeft ze hoop en uitzicht op een betere toekomst. Het houdt ze letterlijk van de straat, ze kunnen de verleiding van alcohol en drugs beter weerstaan en zullen minder snel lid worden van bendes. Als ze besluiten naast renner ook mechanieker te worden ligt er echt een toekomst voor ze open.

Als ze besluiten naast renner ook mechanieker te worden ligt er écht een toekomst voor ze open!

De eerste grote stappen zijn gezet. Het volgende project is het scholen van Sphura. Ik hoop hem een paar maanden te mogen onderwijzen in mijn werkplaats in Utrecht. Er zijn contacten gelegd en vernieuwd. Over niet al te lange tijd verwacht ik dat de academy zichzelf kan bedruipen en niet langer afhankelijk is van liefdadigheid!

Masiphumelele bedankt ons Nederlandse team en ik sluit me daarbij aan:
‘Enkosi umlungus,ikamva eliqaqambileyo‘  = bedankt witten, op naar een hoopvolle toekomst!