“In de winter verruil ik mijn racefiets voor een mountainbike. Ik merk dat ik op die technische biketrails vaak verkramp, omdat ik bang ben te vallen op de uitdagende segmenten. Hoe kan ik daar het beste mee omgaan?”
Psycholoog Martijn Veltkamp geeft antwoord
De angst om te vallen komt veel voor onder fietsers, maar wat jij beschrijft is wel een specifieke variant. Gelukkigerwijs is de verkramping uit angst juist een variant die relatief goed te overwinnen is. Vaak ontstaat de angst om te vallen door een persoonlijke ervaring – je bent bijvoorbeeld onlangs flink onderuitgegaan, of zag van nabij een akelige valpartij waar je maar net aan kon ontsnappen. Neem de crash van Fabio Jakobsen die bij velen in het geheugen gegrift staat, en waardoor meerdere renners – vooral degenen die Fabio goed kennen – nadien aangaven met meer angst in het peloton rond te rijden. Ook voor Jakobsen was die angst bij zijn rentree in het peloton vorig jaar iets waar hij met hulp van een psycholoog actief aan moest werken. Met succes!
De situatie die jij beschrijft is anders, omdat de angst om te vallen niet voortkomt uit een persoonlijke of indirecte ervaring met een nare val, maar meer gaat om vertrouwen. De wisseling in de winter van racefiets naar mountainbike en de andere eigenschappen van de routes zijn twee essentiële onderdelen van de sport, die je beide tegelijkertijd omgooit. Het is dan ook helemaal niet zo vreemd dat die wisseling samengaat met onzekerheid. De angst om te vallen is eigenlijk een wantrouwen in de andere fiets en je eigen kunnen op die smalle trails, nadat je de brede wegen en je racemonster zo gewend geraakt bent.
Er zijn een paar concrete tips die je kunnen helpen om de angst bij die overgang naar de mtb te overwinnen. Een voor de hand liggende maar desalniettemin effectieve strategie is om jezelf de tijd te gunnen om aan de mtb te wennen als je die na lange tijd weer van stal hebt gehaald. Begin met gemakkelijke trails om weer feeling te krijgen met de fiets en het rijgedrag. Als je in het verleden vaak op dezelfde fiets hebt gereden, zul je merken dat dit relatief snel terugkomt. In die zin is een fiets als een lang niet bereden paard dat getemd moet worden. Alleen is het niet het paard dat tegenwerkt, maar je eigen geest, die vastgeroest is geraakt in de houding en eigenschappen van de racefiets. Daardoor krijg je het idee dat je je fiets niet kunt vertrouwen. Maar nogmaals, als je niet te uitdagend begint, komt dit snel terug.
Opnieuw is het als je net de switch van weg naar offroad hebt gemaakt slim om eerst te beginnen met trails die je al goed kent
Verder vergroot je je vertrouwen eenvoudig door je goed voor te bereiden. Met name parcourskennis speelt daarin een grote rol. Van de meeste routes kun je via video’s en kaartjes op voorhand al een beeld vormen van wat je tegen gaat komen. Wanneer je dan echt door het zand ploetert, zul je bepaalde elementen herkennen, en dat verhoogt het gevoel
dat je controle hebt en verlaagt de angst. Opnieuw is het als je net de switch van weg naar offroad hebt gemaakt slim om eerst te beginnen met trails die je al goed kent. Die zitten min of meer in het geheugen van je lijf ingesleten. Het grote voordeel daarvan is dat je kunt terugvallen op je automatismen; je hebt onbewust door je parcourskennis de neiging om de juiste stuurkeuzes te maken.
Accepteer de angst
Terugvallen op automatismen is heel handig, maar toch lukt het niet altijd. Met name als de angst te groot is, dan heeft je lichaam de neiging te overcompenseren. Je wilt dan alles goed doen, geen stuurfouten maken, en overal bewust controle over hebben. Het gevolg van deze neiging noemen we ook wel een paradoxale prestatie: door alles goed te willen doen, gaat het juist mis. Je wilt controle uitoefenen over iets dat je normaal automatisch al goed deed, met als gevolg dat je verkrampt en dus fouten maakt. Als dat gebeurt is het vooral van
belang om de rust te hervinden.
Een effectieve manier om de rust op de fiets te hervinden is via ademhalingsoefeningen. Door rustig adem te halen zakt de hartslag en hervind je ook geestelijk meer kalmte. Maar een andere methode, die je wellicht ook eens kunt uitproberen, is om de angst die je voelt juist níet te willen onderdrukken, maar te accepteren, te omarmen. Probeer te accepteren dat die angst er nu eenmaal is, en dat dat niet direct betekent dat het mis zal gaan; het is maar een gevoel. Laat je meevoeren door waar de fiets je heen leidt, focus op het hier en nu, op het smalle pad waarop je rijdt.
Ten slotte zou je om je vertrouwen te vergroten en angst te verlagen kunnen oefenen met visualisatie. Probeer in je hoofd, gewoon thuis, te oefenen met de moeilijkste stukken van een trail. Speel in je hoofd een filmpje af van hoe jij succesvol door dat moeilijke stuk heen gaat, en doe dit net zo lang totdat je helemaal tevreden bent met hoe je het hebt gedaan. Dit zorgt ervoor dat je met meer vertrouwen die delen van het parcours ingaat, en bovendien zorgt de mentale oefening ervoor dat je ook in werkelijkheid beter presteert.
Tips voor omgaan met angst:
– Zorg voor parcourskennis
– Visualiseer vooraf de moeilijkste segmenten
– Adem in, adem uit…
– Laat je leiden door je fiets
