Bikepacken in het Atlasgebergte (Marokko)
Geplaatst: 14 mar 2023 16:09
Aangezien er op het forum weinig (recente) informatie te vinden is over fietsen in Marokko, bij deze een verslag van mijn recente bikepacking trip door het Atlasgebergte. Geïnspireerd door een aantal mooie verhalen en video's op het internet, koos ik dit voorjaar voor een avontuurlijker 'trainingskamp' dan het traditionele weekje Canarische Eilanden of Spanje. Wellicht dat het anderen kan inspireren om een vergelijkbare trip te maken.
Dag 0:
Ik vlieg van Eindhoven naar Marrakesh; een vlucht van 3,5 uur. Aangekomen op het vliegveld van Marrakesh, volgt nog een uur aan rijen en paspoortcontroles. Ik neem een taxi naar de wijk Kasbah, op loopafstand van het de Medina, waar ik een riad heb geboekt. Deze plek ligt wat meer aan de rand van de stad, waardoor je aan de oostkant binnen een paar kilometer de stad uit bent. Een dag later ben ik, gezien het drukke en chaotische verkeer, erg blij met deze keuze. Mijn fietskoffer past, tegen mijn verwachting in, precies op de achterbank van een kleine taxi.
Kasbah is een wat minder toeristische maar traditionele wijk in Marrakesh. Er is een kleine souk en een pleintje met streetfood restaurants. Ik check in bij de riad waar ik de komende week ook mijn fietstas zal achterlaten. Met een pot zoete muntthee word ik welkom geheten en de eigenaar van de riad is enthousiast en wil alles weten over de trip die ik gepland heb.
Na een wandelingetje door Kasbah en een aangename eerste kennismaking met de Marokkaanse keuken, zoek ik op tijd mijn bed op om de volgende dag op tijd aan mijn trip te beginnen.
Dag 1: Marrakesh - Ait Ben Haddou (182km, 3900 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8648408788
Ik begin de dag om 8:30 met een traditioneel ontbijt in mijn riad. Op vrijwel alle plekken in Marokko bestaat het ontbijt uit brood, pannenkoeken, zoet beleg (jam, honing), olijven en jus d'orange, soms aangevuld met een omelet. Wat mij betreft een ideaal ontbijt voor lange dagen op de fiets.
Voor de trip kies ik voor mijn gravelbike: een Scott Addict gravel met 2x11 Shimano GRX groep (48/31t voor, 11-34t achter). De banden zijn 40mm Schwalbe G-one allround tubeless. Mijn bagage neem ik mee in een Tailfin aeropack, een AGU frametas en twee kleine tasjes op de bovenbuis en aan het stuur.
Om 9 uur stap ik op de fiets en rijd ik de stad uit. Het centrum van Marrakesh is druk en het is als fietser soms een beetje vechten voor je plekje, maar echt onveilig wordt het nooit. Na een paar kilometer verlaat ik echter de stad al en worden de wegen direct erg verkeersluw; iets wat vrijwel de hele week zo zal blijven.
Het eerste uur fiets ik over een brede, rechte weg richting het Atlasgebergte. Na 35 kilometer sla ik rechtsaf, een kleiner weggetje in dat daarna overgaat in een onverharde weg. Dit deel van de route (tot Zerkten) is gelijk aan het eerste stuk van de Atlas Mountain Race. Ik heb in mijn route bewust voor relatief weinig onverharde wegen gekozen omdat ik alleen fiets, maar hier en daar een stukje moet kunnen. Het is in de afgelopen weken historisch nat geweest in Marokko en dat is te merken; de paden liggen vochtig en zeker op de rode rivierklei is het hard werken. Een aantal keer gaat het pad door een rivierbedding met een klein laagje water, waarbij de grote keien waarmee deze bedekt zijn me soms dwingen om even af te stappen.
In het dorpje Tighedoune begint de eerste van twee flinke beklimmingen van de dag. De klim naar Tizi Tighedouine is onregelmatig, met vooral de laatste kilometers lange stukken met stijgingspercentages boven de 10%. Na het dorp Tighedouine kom ik alleen nog wat kleine Berberdorpjes tegen en staat hier en daar een herder met een groep schapen of geiten in de velden. Eenmaal boven gekomen geniet ik even van het prachtige uitzicht op het Atlasgebergte alvorens ik afdaal naar Zerkten.
In Zerkten vul ik mijn bidons, koop een voorraad aan koekjes en chocoladerepen en begin ik aan de tweede klim van de dag: Tizi-n-Tichka. Deze pas is de grootste weg die de noord- en zuidkant van de Hoge Atlas met elkaar verbindt. Gelukkig is de weg open, want de afgelopen weken is hij meermaals dagenlang dicht geweest vanwege hevige sneeuwval en aardverschuivingen. De verkeersdiensten hebben echter hard gewerkt om de weg vrij te maken en waar nodig omleidingsroutes aan te leggen op de plekken waar aardverschuivingen zijn geweest.
De weg naar Tizi-n-Test is, getuige de borden langs de kant van de weg, in 2018-2019 volledig vernieuwd en dat is te merken. De klim is niet steil (gemiddeld 3%) en door het goede asfalt en wind in de rug vlieg ik naar boven. Vanaf ongeveer 1800 meter hoogte ligt er sneeuw, maar met een temperatuur van rond de 10 graden is het comfortabel. Een paar kilometer onder de top stop ik even om een jasje en handschoenen aan te trekken, zodat ik opgewarmd de lange afdaling in kan gaan.
Na snel een foto gemaakt te hebben op de top, stort ik me in de afdaling richting Telouet. Een prima afdaling, met uitzondering van een paar bochten die door aardverschuivingen omgelegd zijn over +-100 meter gravelweg.
Vlak voor Telouet loopt de weg weer wat omhoog en op dat moment merk ik dat ik door mijn energievoorraad heen begin te raken. Gelukkig is Telouet een behoorlijk grote plaats met veel restaurants, dus het kost me weinig moeite om een plek te vinden om een flinke maaltijd te nuttigen.
Na Telouet loopt de route vooral nog omlaag. Door een prachtige rode Vallei fiets ik verder. Elke paar kilometer doemt er weer een rood dorpje op dat tegen een rotswand is opgebouwd; ik waan me in een westernfilm. Uiteindelijk kom ik aan op mijn eindbestemming van de dag: Ait Ben Haddou. Ik check hier in bij mijn hotel, loop het dorp in voor een stevige maaltijd en duik na deze uitputtende dag op tijd mijn bed in.
Dag 2: Ait Ben Haddou - Boumalne Dades (140km, 1500 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8652922840
De route van vandaag begint met 30 kilometer gravel door de uitlopers van het Atlasgebergte. Na een kilometer draai ik het gravel op en het is meteen duidelijk dat dit ander gravel is dan wat ik gewend ben uit Nederland. Grote keien, diepe kuilen en stukken diep grind wisselen elkaar af. Na een paar kilometer kom ik een rivier tegen, die dit keer wat meer water gevuld is dan de riviertjes van een dag eerder. De zon schijnt echter al fel en het warmt al snel op, dus ik besluit de fiets te schouderen en door het riviertje te waden. Uiteindelijk blijkt het water kniehoog te staan en passeer ik het zonder al te veel problemen.
Na de rivierpassage blijft het gravel echter onverminderd ruig. Eigenlijk is dit terrein niet geschikt voor een gravelbike met 40mm bandjes en zou een 29er meer gepast zijn. Ik maak me zorgen over het slopen van mijn materiaal en na een kleine 20 kilometer besluit ik dat ik de kortste weg naar een verharde weg neem om dan mijn route over asfalt te vervolgen.
Na het passeren van Ouarzazate rijd ik, geholpen door een flinke rugwind, op hoge snelheid door het desolate Saharalandschap. In rap tempo worden woeste rotslandschappen afgewisseld met meer uitgestrekte vlaktes en binnen no-time bereik ik Skoura, waar ik een restaurantje zoek om te gaan lunchen.
Na Skoura volgen de Rozenvallei en de Dadesvallei; een kilometerslange groene oase, bekend om haar grote rozenwaterproductie. De eigenaar van het hotel waar ik die avond verblijf vertelt me dat ik eigenlijk iets te vroeg ben; over een maand staat deze hele vallei vol met bloeiende rozen.Aangekomen in Boumalne Dades, check ik in bij de simpele auberge die ik voor de avond heb geboekt. De kamer is sober en wordt verwarmd door een twijfelachtig ogend gaskacheltje, maar de hartelijke ontvangst en een heerlijk diner op het dakterras met uitzicht op de Dadesvallei maken veel goed.
Dag 3: Boumalne Dades - Tinghir (114km, 1200 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8657961635
Tijdens het plannen van deze trip heb ik meermaals mijn hoofd gebroken over dit deel van de route. Vanaf Boumalne Dades tot Agoudal ligt een weg, maar de laatste 15km van de weg is onverhard, extreem desolaat en klimt tot 2900 meter.
(Overigens spreek ik later tijdens de trip nog twee Duitsers die me vertellen dat de weg er inderdaad niet al te best bij lag; de afdaling naar Agoudal is inmiddels wel al geasfalteerd en ze gaven aan dat er bij de top veel zwaar materiaal stond dat de indruk wekte dat ook de klim op korte termijn geasfalteerd zal gaan worden.)
Aangezien ik alleen ben en het risico niet wil nemen, besluit ik via Tinghir en de Todrakloof naar Agoudal te fietsen omdat dit een verharde weg is. 'S ochtends spreek ik tijdens het ontbijt met de hoteleigenaar en hij beaamt dat dit een verstandiger plan is. Hij geeft aan dat het ook maar de vraag is of de gravelweg überhaupt begaanbaar is, gezien de sneeuwval van de afgelopen weken en de grote hoogte van de pas.Het eerste deel van de weg is echter wel verhard en is één van de toeristische trekpleisters van de regio: de Gorge du Dades.
Omdat ik deze plek graag wil zien, kies ik ervoor om de eerste 30 kilometer van deze route wel te fietsen om deze plek te bezoeken. Ik begin op tijd aan mijn rit en de kloof is nog rustig. Doordat de zon nog laag staat en niet in de kloof schijnt, is het wel behoorlijk fris. Met een aantal mooie haarspelden kronkelt de weg naar boven, waar je een prachtig zicht hebt op de vallei.
Na even opgewarmd te zijn in de zon, daal ik terug af naar Boumalne Dades.
Vanaf Boumalne Dades is het nog ongeveer 50 kilometer naar Tinghir, mijn eindbestemming voor die dag. Wederom geholpen door rugwind, leg ik de eerste 25km vlot af. Daarna draait plots de wind en is het hard werken om in Tinghir te komen.
Dag 4: Tinghir - Imilchil (123km, 2300 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8664747765
Vandaag start het meest afgelegen deel van mijn route. Ik begin mijn rit vanuit Tinghir en binnen enkele kilometers kom ik aan bij het smalste deel van de Todrakloof. Net als de Dadeskloof een dag eerder, is dit wederom een van de toeristische trekpleisters in de regio. Het smalle deel, gevuld met verschillende verkopers die kleedjes, keramiek en kruiden verkopen, is echter maar een paar honderd meter lang waarna de kloof iets breder wordt. Na het smalste deel van de kloof verdwijnen de marktkraampjes en wordt de weg al snel desolaat. Kilometers lang loopt de weg tegen milde stijgingspercentages door de kloof omhoog. Hier en daar graast een kudde geiten, vergezeld door een herder.
Uit het niets doemt ineens een enorme stuwdam op; met een paar steile haarspeldbochten klim ik naar de top van de dam. Hier word ik gedwongen om een gloednieuwe weg te nemen die om het meer heen loopt; mijn oorspronkelijke route loopt over de bodem van het stuwmeer. De weg is zo nieuw dat deze nog niet zichtbaar was op komoot tijdens het plannen en ook mijn Wahoo Bolt, die ik vlak voor de reis voorzag van nieuwe kaarten, kent de weg nog niet.
Na het stuwmeer kom ik op een uitgestrekte hoogvlakte, waar behalve een tweetal kleine dorpjes helemaal niets is. Links en rechts torenen de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas boven me uit, maar de temperatuur is wederom erg comfortabel.
Na een tijdje doemt mijn grootste angstgegner van de dag op: de Tizi Tigherrouzine. Deze klim start op 2100m hoogte en loopt de komende 5km met gemiddeld 10% omhoog. Het is strijden vanaf de start, want de combinatie van vermoeidheid, hoogte en flinke stijgingspercentages maken de klim een flinke klus. Gelukkig is de weg breed en kan ik hier en daar wat extra meters smokkelen door een paar bochtjes extra te rijden. Bovenaan gekomen is het fluisterstil: de vallei waar ik op uitkijk is helemaal leeg en ik geniet van de stilte en het besneeuwde landschap.
Na de top volgt de afdaling naar Agoudal, het hoogstgelegen dorp in Marokko. De weg in de afdaling is matig en ik passeer een tiental smeltwaterriviertjes. Het is het scherpe grind in een van die riviertjes die ervoor zorgt dat ik mijn eerste en enige lekke band van de trip oploop. De latex in mijn banden doet gelukkig zijn werk en na wat bijpompen kan ik mijn weg vervolgen.
Na Agoudal slingert de weg nog zo'n 30 kilometer naar Imilchil. Links en rechts van deze weg liggen uitgestrekte akkers, waar men druk bezig is het land te bewerken. Vermoedelijk is dit een van de eerste dagen dat dit weer kan, want slechts een vijftigtal meters hoger dan de akkers ligt nog sneeuw.
In Imilchil zoek ik mijn Maison d'Hotes op; 's nachts wordt het ijskoud en het houtkacheltje dat mijn kamer warm houdt gaat uiteraard uit gedurende de nacht. Ik slaap onder meerdere dikke wollen dekens en 's ochtends staan de ijskristallen op het raam. Gelukkig warmt het snel op zodra de zon over de bergrug opkomt en kan ik zonder problemen aan de volgende rit beginnen.
Dag 5: Imilchil - Bin El Ouidane (138km, 3400 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8670396925
De route van vandaag loopt voor 85 kilometer over een afgelegen weg tussen Imilchil en Tagleft.
Terwijl ik door het prachtige landschap fiets, begin ik me toch ook wel enigszins zorgen te maken. Als me hier wat overkomt, is de kans dat je iemand treft klein. Wat later passeer ik enkele kleine dorpen, waar ik de enige onprettige ervaringen met agressief bedelende kinderen en waakhonden heb van de hele week. Even vind ik het fietsen in Marokko wat minder leuk en ik maak me serieuze zorgen om mijn eigen veiligheid. Gelukkig is dit gelijk ook mijn enige slechte ervaring tijdens het fietsen in Marokko, want op alle andere plekken waar ik kom zijn mensen vriendelijk en zie ik alleen maar duimpjes en aanmoedigingen.
Na het laatste dorp verandert de weg in gravel en dit zal zo blijven tot de laatste piek voor de lange afdaling naar Tagleft. Precies op de top gaat de weg echter weer over in perfect asfalt en de afdaling verloopt soepel.
In de afdaling wordt het verschil tussen de noord- en zuidkant van het Atlasgebergte duidelijk. Waar ik dagenlang door woeste woestijn- en rotslandschappen heb gereden, worden de uitzichten veel groener. Ik daal door een dennenbos en aangekomen in de vallei zijn overal om me heen groene akkers te zien.
Tussen Tagleft en het stuwmeer van Bin el Ouidane ligt nog een 'klimmetje'. Door de lange afdaling (1300 hoogtemeters) leek de klim mee te vallen toen ik naar het hoogteprofiel keek, maar als ik eraan begin valt het toch vies tegen. Ik moet nog een slordige 600 meter omhoog, mijn bidons zijn leeg en mijn eten is op. Niet de meest ideale omstandigheden en het kost dus flink wat moeite om boven te komen. Eenmaal boven gekomen word ik beloond met een mooie, snelle afdaling. Aan het eind van de afdaling stop ik bij een tankstation, voorzie mezelf van een welverdiende anderhalve liter cola en fiets de laatste 10km tot mijn hotel aan het idyllische stuwmeer Bin el Ouidane.
Dag 6: Bin el Ouidane - Ouzoud (50km, 1100 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8675421834
In mijn oorspronkelijke plan zou ik na Bin el Ouidane opnieuw de Hoge Atlas in trekken voor nog één of twee stevige bergritten. Ik merk echter dat na de eerste vijf dagen mijn benen aardig leeg zijn en ik behoefte heb aan wat rust. Terwijl ik in de avond ervoor zit te zoeken naar een alternatieve route, stuit ik op de watervallen van Ouzoud. Dit is slechts 50km fietsen vanaf mijn hotel en het lijkt een ideale plek om een rustdag door te brengen.Na 45 minuten klimmen vanaf het stuwmeer en een klein stukje dalen bereik ik Azilal. Aldaar sla ik rechtsaf, en vervolg mijn tocht over een kleine weg op die tussen de olijfbomen richting Ouzoud slingert. Ook hier moet nog een stukje geklommen worden, maar daarna volgt een tiental kilometers afdalen tot de oase van Ouzoud.
Dag 7: Ouzoud
Zoals genoemd had ik behoefte aan een rustdag en Ouzoud bleek daar een prima plek voor te zijn. Deze oase is bekend vanwege een enorme waterval, die ook een populaire bestemming is voor dagtrips vanaf Marrakesh. Daarnaast is het een van de weinige plekken in Noord-Afrika waar nog wilde apen (Berber makaken) leven. Tussen 12.00 en 15.00 is het er een komen en gaan met bussen vol toeristen, maar de rest van de dag is het er erg rustig. Het hotel waar ik verblijf is ook erg aangenaam. Het ligt aan het wandelpad dat naar de waterval loopt en de beide gastheren verwennen me met lekkerste eten dat ik deze hele week in Marokko heb geproefd.
Dag 8: Ouzoud - Demnate (70km, 1200 hoogtemeters
https://www.strava.com/activities/8685718400
Één van de dingen die op mijn lijstje stond voor deze week, was overnachten in een Kasbah; een oud kasteel dat is omgetoverd in een luxe hotel. Via Booking.com vind ik een prachtige kasbah dat net buiten Demnate op een heuvel ligt en ik besluit dat mijn bestemming voor vandaag te maken.De route is niet lang (70km) maar ik heb moeite om na de rustdag weer op gang te komen. Vanuit Ouzoud start ik met een lange klim. Mijn benen voelen als lood en ik ben blij dat ik boven ben. Gelukkig wordt het terrein hierna wat glooiender en doemt snel de stad Demnate op. Na een kort klimmetje sta ik bij de Kasbah en besteed ik de rest van de dag aan het zwembad.
Dag 9: Demnate - Marrakesh (108km, 300 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8690659354
De laatste dag van de trip is een rit van ruim 100km van Demnate naar Marrakesh. De route bestaat vooral uit rechte lange wegen en is een 'moetje' om terug te komen in Marrakesh. Gelukkig haal ik na 15km de Duitse bikepackers Robert en Jens in en we raken aan de praat. We hebben wind mee en doordat de weg lichtjes naar beneden loopt vliegen de kilometers voorbij. Halverwege drinken we een koffietje en anderhalf uur later zijn we terug in Marrakesh. Na een kwartiertje laveren door het drukke verkeer van de stad, bereik ik zonder kleerscheuren de riad waar mijn prachtige tocht begon.
Algemene opmerkingen/tips:
- Ondanks dat je in Marokko buiten de steden weinig fietsers ziet, houden automobilisten goed rekening met je. Iedereen matigt snelheid bij inhalen en houdt ruim afstand bij inhalen. Ik voelde me in Marokko als fietser in het verkeer veiliger dan 'thuis' in de Zuid-Limburgse heuvels. De sporadische minder ervaring (m.n. auto's die onvoldoende afstand hielen bij inhalen) waren zonder uitzondering huurauto's of campers.
- De kwaliteit van de wegen is gemiddeld genomen erg goed. Grote delen van de route had ik met 28mm wegbandjes ook wel aangedurfd, maar doordat er hier en daar wel wat behoorlijk slechte stukken asfalt zijn zou ik altijd een gravelfiets (of anders evt lekbestendige 32mm wegbandjes) aanraden.
- de Tailfin Aeropack die ik gebruikte om het grootste deel van mijn bagage mee te nemen, kan ik iedereen aanraden. Het systeem is snel te monteren en te verwijderen maar zit muurvast. Tijdens klimmen uit het zadel zwaait het niet heen en weer en dat is echt een verademing ten opzichte van een grote zadeltas. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om extra bidonhouders te monteren op te zijkant, wat bij langere trips in afgelegen gebieden een prettige aanvulling is.
- Bandenkeuze: de meeste asfaltwegen in Marokko zijn van goede kwaliteit en zijn met 28mm wegbandjes prima te doen; door de slechtere stukken die er tussen kunnen zitten zou ik het echter niet aanraden. Ik denk dat mijn route met 35mm gravelbanden ook wel te doen geweest was, maar de 40mm g-one allround bleek een prima (veilige) keuze. Wil je meer gravel doen, overweeg dan serieus om een gravelbike met hele brede banden of een MTB mee te nemen. Gravel in Marokko is niet te vergelijken met Europees gravel.
- Het mobiele netwerk is prima en ook de 4g dekking is vrij goed. Opvallend is dat het mobiele internet in steden soms slechter is dan in hele afgelegen gebieden. Een Maroc Telecom simkaart met 10GB data kost omgerekend ongeveer 10 euro en is in Marrakesh op vrijwel elke hoek van de straat te krijgen. Verkopers zijn vriendelijk en activeren de simkaart graag voor je (instructies zijn in het Arabisch).
- Er waren op mijn route meer dan voldoende goedkope accomodaties beschikbaar op Booking.com en ik heb telkens maar één dag vooruit geboekt. Duurder betekent in Marokko lang niet altijd beter, dus staar je niet te veel blind op de prijs. De meest gastvrije hosts en het beste eten heb ik gekregen op de goedkopere plekken waar ik verbleef.
- Wellicht ten overvloede, maar vergeet geen loperamide/imodium mee te nemen. Hoewel mij echte buikgriep/voedselvergiftiging gelukkig bespaard is gebleven, ben ik de eerste twee dagen wel met enige buikpijnklachten opgestaan. Beide dagen was wat loperamide voldoende om dat te tackelen en later heb ik geen last meer gehad. Waar ik in het begin van de trip erg terughoudend was met koude gerechten/salades, heb ik dat later wat meer losgelaten en dat bleek in mijn geval prima te kunnen.
- Vrijwel iedereen in Marokko spreekt redelijk tot goed Frans en op de toeristische plekken kom je ook met Engels een heel eind. Ondanks dat mijn Frans zeer matig is, heb ik op het gebied van communicatie geen enkel probleem ervaren, zelfs niet in de afgelegen delen van het Atlasgebergte.
Dag 0:
Ik vlieg van Eindhoven naar Marrakesh; een vlucht van 3,5 uur. Aangekomen op het vliegveld van Marrakesh, volgt nog een uur aan rijen en paspoortcontroles. Ik neem een taxi naar de wijk Kasbah, op loopafstand van het de Medina, waar ik een riad heb geboekt. Deze plek ligt wat meer aan de rand van de stad, waardoor je aan de oostkant binnen een paar kilometer de stad uit bent. Een dag later ben ik, gezien het drukke en chaotische verkeer, erg blij met deze keuze. Mijn fietskoffer past, tegen mijn verwachting in, precies op de achterbank van een kleine taxi.
Kasbah is een wat minder toeristische maar traditionele wijk in Marrakesh. Er is een kleine souk en een pleintje met streetfood restaurants. Ik check in bij de riad waar ik de komende week ook mijn fietstas zal achterlaten. Met een pot zoete muntthee word ik welkom geheten en de eigenaar van de riad is enthousiast en wil alles weten over de trip die ik gepland heb.
Na een wandelingetje door Kasbah en een aangename eerste kennismaking met de Marokkaanse keuken, zoek ik op tijd mijn bed op om de volgende dag op tijd aan mijn trip te beginnen.
Dag 1: Marrakesh - Ait Ben Haddou (182km, 3900 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8648408788
Ik begin de dag om 8:30 met een traditioneel ontbijt in mijn riad. Op vrijwel alle plekken in Marokko bestaat het ontbijt uit brood, pannenkoeken, zoet beleg (jam, honing), olijven en jus d'orange, soms aangevuld met een omelet. Wat mij betreft een ideaal ontbijt voor lange dagen op de fiets.
Voor de trip kies ik voor mijn gravelbike: een Scott Addict gravel met 2x11 Shimano GRX groep (48/31t voor, 11-34t achter). De banden zijn 40mm Schwalbe G-one allround tubeless. Mijn bagage neem ik mee in een Tailfin aeropack, een AGU frametas en twee kleine tasjes op de bovenbuis en aan het stuur.
Om 9 uur stap ik op de fiets en rijd ik de stad uit. Het centrum van Marrakesh is druk en het is als fietser soms een beetje vechten voor je plekje, maar echt onveilig wordt het nooit. Na een paar kilometer verlaat ik echter de stad al en worden de wegen direct erg verkeersluw; iets wat vrijwel de hele week zo zal blijven.
Het eerste uur fiets ik over een brede, rechte weg richting het Atlasgebergte. Na 35 kilometer sla ik rechtsaf, een kleiner weggetje in dat daarna overgaat in een onverharde weg. Dit deel van de route (tot Zerkten) is gelijk aan het eerste stuk van de Atlas Mountain Race. Ik heb in mijn route bewust voor relatief weinig onverharde wegen gekozen omdat ik alleen fiets, maar hier en daar een stukje moet kunnen. Het is in de afgelopen weken historisch nat geweest in Marokko en dat is te merken; de paden liggen vochtig en zeker op de rode rivierklei is het hard werken. Een aantal keer gaat het pad door een rivierbedding met een klein laagje water, waarbij de grote keien waarmee deze bedekt zijn me soms dwingen om even af te stappen.
In het dorpje Tighedoune begint de eerste van twee flinke beklimmingen van de dag. De klim naar Tizi Tighedouine is onregelmatig, met vooral de laatste kilometers lange stukken met stijgingspercentages boven de 10%. Na het dorp Tighedouine kom ik alleen nog wat kleine Berberdorpjes tegen en staat hier en daar een herder met een groep schapen of geiten in de velden. Eenmaal boven gekomen geniet ik even van het prachtige uitzicht op het Atlasgebergte alvorens ik afdaal naar Zerkten.
In Zerkten vul ik mijn bidons, koop een voorraad aan koekjes en chocoladerepen en begin ik aan de tweede klim van de dag: Tizi-n-Tichka. Deze pas is de grootste weg die de noord- en zuidkant van de Hoge Atlas met elkaar verbindt. Gelukkig is de weg open, want de afgelopen weken is hij meermaals dagenlang dicht geweest vanwege hevige sneeuwval en aardverschuivingen. De verkeersdiensten hebben echter hard gewerkt om de weg vrij te maken en waar nodig omleidingsroutes aan te leggen op de plekken waar aardverschuivingen zijn geweest.
De weg naar Tizi-n-Test is, getuige de borden langs de kant van de weg, in 2018-2019 volledig vernieuwd en dat is te merken. De klim is niet steil (gemiddeld 3%) en door het goede asfalt en wind in de rug vlieg ik naar boven. Vanaf ongeveer 1800 meter hoogte ligt er sneeuw, maar met een temperatuur van rond de 10 graden is het comfortabel. Een paar kilometer onder de top stop ik even om een jasje en handschoenen aan te trekken, zodat ik opgewarmd de lange afdaling in kan gaan.
Na snel een foto gemaakt te hebben op de top, stort ik me in de afdaling richting Telouet. Een prima afdaling, met uitzondering van een paar bochten die door aardverschuivingen omgelegd zijn over +-100 meter gravelweg.
Vlak voor Telouet loopt de weg weer wat omhoog en op dat moment merk ik dat ik door mijn energievoorraad heen begin te raken. Gelukkig is Telouet een behoorlijk grote plaats met veel restaurants, dus het kost me weinig moeite om een plek te vinden om een flinke maaltijd te nuttigen.
Na Telouet loopt de route vooral nog omlaag. Door een prachtige rode Vallei fiets ik verder. Elke paar kilometer doemt er weer een rood dorpje op dat tegen een rotswand is opgebouwd; ik waan me in een westernfilm. Uiteindelijk kom ik aan op mijn eindbestemming van de dag: Ait Ben Haddou. Ik check hier in bij mijn hotel, loop het dorp in voor een stevige maaltijd en duik na deze uitputtende dag op tijd mijn bed in.
Dag 2: Ait Ben Haddou - Boumalne Dades (140km, 1500 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8652922840
De route van vandaag begint met 30 kilometer gravel door de uitlopers van het Atlasgebergte. Na een kilometer draai ik het gravel op en het is meteen duidelijk dat dit ander gravel is dan wat ik gewend ben uit Nederland. Grote keien, diepe kuilen en stukken diep grind wisselen elkaar af. Na een paar kilometer kom ik een rivier tegen, die dit keer wat meer water gevuld is dan de riviertjes van een dag eerder. De zon schijnt echter al fel en het warmt al snel op, dus ik besluit de fiets te schouderen en door het riviertje te waden. Uiteindelijk blijkt het water kniehoog te staan en passeer ik het zonder al te veel problemen.
Na de rivierpassage blijft het gravel echter onverminderd ruig. Eigenlijk is dit terrein niet geschikt voor een gravelbike met 40mm bandjes en zou een 29er meer gepast zijn. Ik maak me zorgen over het slopen van mijn materiaal en na een kleine 20 kilometer besluit ik dat ik de kortste weg naar een verharde weg neem om dan mijn route over asfalt te vervolgen.
Na het passeren van Ouarzazate rijd ik, geholpen door een flinke rugwind, op hoge snelheid door het desolate Saharalandschap. In rap tempo worden woeste rotslandschappen afgewisseld met meer uitgestrekte vlaktes en binnen no-time bereik ik Skoura, waar ik een restaurantje zoek om te gaan lunchen.
Na Skoura volgen de Rozenvallei en de Dadesvallei; een kilometerslange groene oase, bekend om haar grote rozenwaterproductie. De eigenaar van het hotel waar ik die avond verblijf vertelt me dat ik eigenlijk iets te vroeg ben; over een maand staat deze hele vallei vol met bloeiende rozen.Aangekomen in Boumalne Dades, check ik in bij de simpele auberge die ik voor de avond heb geboekt. De kamer is sober en wordt verwarmd door een twijfelachtig ogend gaskacheltje, maar de hartelijke ontvangst en een heerlijk diner op het dakterras met uitzicht op de Dadesvallei maken veel goed.
Dag 3: Boumalne Dades - Tinghir (114km, 1200 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8657961635
Tijdens het plannen van deze trip heb ik meermaals mijn hoofd gebroken over dit deel van de route. Vanaf Boumalne Dades tot Agoudal ligt een weg, maar de laatste 15km van de weg is onverhard, extreem desolaat en klimt tot 2900 meter.
(Overigens spreek ik later tijdens de trip nog twee Duitsers die me vertellen dat de weg er inderdaad niet al te best bij lag; de afdaling naar Agoudal is inmiddels wel al geasfalteerd en ze gaven aan dat er bij de top veel zwaar materiaal stond dat de indruk wekte dat ook de klim op korte termijn geasfalteerd zal gaan worden.)
Aangezien ik alleen ben en het risico niet wil nemen, besluit ik via Tinghir en de Todrakloof naar Agoudal te fietsen omdat dit een verharde weg is. 'S ochtends spreek ik tijdens het ontbijt met de hoteleigenaar en hij beaamt dat dit een verstandiger plan is. Hij geeft aan dat het ook maar de vraag is of de gravelweg überhaupt begaanbaar is, gezien de sneeuwval van de afgelopen weken en de grote hoogte van de pas.Het eerste deel van de weg is echter wel verhard en is één van de toeristische trekpleisters van de regio: de Gorge du Dades.
Omdat ik deze plek graag wil zien, kies ik ervoor om de eerste 30 kilometer van deze route wel te fietsen om deze plek te bezoeken. Ik begin op tijd aan mijn rit en de kloof is nog rustig. Doordat de zon nog laag staat en niet in de kloof schijnt, is het wel behoorlijk fris. Met een aantal mooie haarspelden kronkelt de weg naar boven, waar je een prachtig zicht hebt op de vallei.
Na even opgewarmd te zijn in de zon, daal ik terug af naar Boumalne Dades.
Vanaf Boumalne Dades is het nog ongeveer 50 kilometer naar Tinghir, mijn eindbestemming voor die dag. Wederom geholpen door rugwind, leg ik de eerste 25km vlot af. Daarna draait plots de wind en is het hard werken om in Tinghir te komen.
Dag 4: Tinghir - Imilchil (123km, 2300 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8664747765
Vandaag start het meest afgelegen deel van mijn route. Ik begin mijn rit vanuit Tinghir en binnen enkele kilometers kom ik aan bij het smalste deel van de Todrakloof. Net als de Dadeskloof een dag eerder, is dit wederom een van de toeristische trekpleisters in de regio. Het smalle deel, gevuld met verschillende verkopers die kleedjes, keramiek en kruiden verkopen, is echter maar een paar honderd meter lang waarna de kloof iets breder wordt. Na het smalste deel van de kloof verdwijnen de marktkraampjes en wordt de weg al snel desolaat. Kilometers lang loopt de weg tegen milde stijgingspercentages door de kloof omhoog. Hier en daar graast een kudde geiten, vergezeld door een herder.
Uit het niets doemt ineens een enorme stuwdam op; met een paar steile haarspeldbochten klim ik naar de top van de dam. Hier word ik gedwongen om een gloednieuwe weg te nemen die om het meer heen loopt; mijn oorspronkelijke route loopt over de bodem van het stuwmeer. De weg is zo nieuw dat deze nog niet zichtbaar was op komoot tijdens het plannen en ook mijn Wahoo Bolt, die ik vlak voor de reis voorzag van nieuwe kaarten, kent de weg nog niet.
Na het stuwmeer kom ik op een uitgestrekte hoogvlakte, waar behalve een tweetal kleine dorpjes helemaal niets is. Links en rechts torenen de besneeuwde toppen van de Hoge Atlas boven me uit, maar de temperatuur is wederom erg comfortabel.
Na een tijdje doemt mijn grootste angstgegner van de dag op: de Tizi Tigherrouzine. Deze klim start op 2100m hoogte en loopt de komende 5km met gemiddeld 10% omhoog. Het is strijden vanaf de start, want de combinatie van vermoeidheid, hoogte en flinke stijgingspercentages maken de klim een flinke klus. Gelukkig is de weg breed en kan ik hier en daar wat extra meters smokkelen door een paar bochtjes extra te rijden. Bovenaan gekomen is het fluisterstil: de vallei waar ik op uitkijk is helemaal leeg en ik geniet van de stilte en het besneeuwde landschap.
Na de top volgt de afdaling naar Agoudal, het hoogstgelegen dorp in Marokko. De weg in de afdaling is matig en ik passeer een tiental smeltwaterriviertjes. Het is het scherpe grind in een van die riviertjes die ervoor zorgt dat ik mijn eerste en enige lekke band van de trip oploop. De latex in mijn banden doet gelukkig zijn werk en na wat bijpompen kan ik mijn weg vervolgen.
Na Agoudal slingert de weg nog zo'n 30 kilometer naar Imilchil. Links en rechts van deze weg liggen uitgestrekte akkers, waar men druk bezig is het land te bewerken. Vermoedelijk is dit een van de eerste dagen dat dit weer kan, want slechts een vijftigtal meters hoger dan de akkers ligt nog sneeuw.
In Imilchil zoek ik mijn Maison d'Hotes op; 's nachts wordt het ijskoud en het houtkacheltje dat mijn kamer warm houdt gaat uiteraard uit gedurende de nacht. Ik slaap onder meerdere dikke wollen dekens en 's ochtends staan de ijskristallen op het raam. Gelukkig warmt het snel op zodra de zon over de bergrug opkomt en kan ik zonder problemen aan de volgende rit beginnen.
Dag 5: Imilchil - Bin El Ouidane (138km, 3400 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8670396925
De route van vandaag loopt voor 85 kilometer over een afgelegen weg tussen Imilchil en Tagleft.
Terwijl ik door het prachtige landschap fiets, begin ik me toch ook wel enigszins zorgen te maken. Als me hier wat overkomt, is de kans dat je iemand treft klein. Wat later passeer ik enkele kleine dorpen, waar ik de enige onprettige ervaringen met agressief bedelende kinderen en waakhonden heb van de hele week. Even vind ik het fietsen in Marokko wat minder leuk en ik maak me serieuze zorgen om mijn eigen veiligheid. Gelukkig is dit gelijk ook mijn enige slechte ervaring tijdens het fietsen in Marokko, want op alle andere plekken waar ik kom zijn mensen vriendelijk en zie ik alleen maar duimpjes en aanmoedigingen.
Na het laatste dorp verandert de weg in gravel en dit zal zo blijven tot de laatste piek voor de lange afdaling naar Tagleft. Precies op de top gaat de weg echter weer over in perfect asfalt en de afdaling verloopt soepel.
In de afdaling wordt het verschil tussen de noord- en zuidkant van het Atlasgebergte duidelijk. Waar ik dagenlang door woeste woestijn- en rotslandschappen heb gereden, worden de uitzichten veel groener. Ik daal door een dennenbos en aangekomen in de vallei zijn overal om me heen groene akkers te zien.
Tussen Tagleft en het stuwmeer van Bin el Ouidane ligt nog een 'klimmetje'. Door de lange afdaling (1300 hoogtemeters) leek de klim mee te vallen toen ik naar het hoogteprofiel keek, maar als ik eraan begin valt het toch vies tegen. Ik moet nog een slordige 600 meter omhoog, mijn bidons zijn leeg en mijn eten is op. Niet de meest ideale omstandigheden en het kost dus flink wat moeite om boven te komen. Eenmaal boven gekomen word ik beloond met een mooie, snelle afdaling. Aan het eind van de afdaling stop ik bij een tankstation, voorzie mezelf van een welverdiende anderhalve liter cola en fiets de laatste 10km tot mijn hotel aan het idyllische stuwmeer Bin el Ouidane.
Dag 6: Bin el Ouidane - Ouzoud (50km, 1100 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8675421834
In mijn oorspronkelijke plan zou ik na Bin el Ouidane opnieuw de Hoge Atlas in trekken voor nog één of twee stevige bergritten. Ik merk echter dat na de eerste vijf dagen mijn benen aardig leeg zijn en ik behoefte heb aan wat rust. Terwijl ik in de avond ervoor zit te zoeken naar een alternatieve route, stuit ik op de watervallen van Ouzoud. Dit is slechts 50km fietsen vanaf mijn hotel en het lijkt een ideale plek om een rustdag door te brengen.Na 45 minuten klimmen vanaf het stuwmeer en een klein stukje dalen bereik ik Azilal. Aldaar sla ik rechtsaf, en vervolg mijn tocht over een kleine weg op die tussen de olijfbomen richting Ouzoud slingert. Ook hier moet nog een stukje geklommen worden, maar daarna volgt een tiental kilometers afdalen tot de oase van Ouzoud.
Dag 7: Ouzoud
Zoals genoemd had ik behoefte aan een rustdag en Ouzoud bleek daar een prima plek voor te zijn. Deze oase is bekend vanwege een enorme waterval, die ook een populaire bestemming is voor dagtrips vanaf Marrakesh. Daarnaast is het een van de weinige plekken in Noord-Afrika waar nog wilde apen (Berber makaken) leven. Tussen 12.00 en 15.00 is het er een komen en gaan met bussen vol toeristen, maar de rest van de dag is het er erg rustig. Het hotel waar ik verblijf is ook erg aangenaam. Het ligt aan het wandelpad dat naar de waterval loopt en de beide gastheren verwennen me met lekkerste eten dat ik deze hele week in Marokko heb geproefd.
Dag 8: Ouzoud - Demnate (70km, 1200 hoogtemeters
https://www.strava.com/activities/8685718400
Één van de dingen die op mijn lijstje stond voor deze week, was overnachten in een Kasbah; een oud kasteel dat is omgetoverd in een luxe hotel. Via Booking.com vind ik een prachtige kasbah dat net buiten Demnate op een heuvel ligt en ik besluit dat mijn bestemming voor vandaag te maken.De route is niet lang (70km) maar ik heb moeite om na de rustdag weer op gang te komen. Vanuit Ouzoud start ik met een lange klim. Mijn benen voelen als lood en ik ben blij dat ik boven ben. Gelukkig wordt het terrein hierna wat glooiender en doemt snel de stad Demnate op. Na een kort klimmetje sta ik bij de Kasbah en besteed ik de rest van de dag aan het zwembad.
Dag 9: Demnate - Marrakesh (108km, 300 hoogtemeters)
https://www.strava.com/activities/8690659354
De laatste dag van de trip is een rit van ruim 100km van Demnate naar Marrakesh. De route bestaat vooral uit rechte lange wegen en is een 'moetje' om terug te komen in Marrakesh. Gelukkig haal ik na 15km de Duitse bikepackers Robert en Jens in en we raken aan de praat. We hebben wind mee en doordat de weg lichtjes naar beneden loopt vliegen de kilometers voorbij. Halverwege drinken we een koffietje en anderhalf uur later zijn we terug in Marrakesh. Na een kwartiertje laveren door het drukke verkeer van de stad, bereik ik zonder kleerscheuren de riad waar mijn prachtige tocht begon.
Algemene opmerkingen/tips:
- Ondanks dat je in Marokko buiten de steden weinig fietsers ziet, houden automobilisten goed rekening met je. Iedereen matigt snelheid bij inhalen en houdt ruim afstand bij inhalen. Ik voelde me in Marokko als fietser in het verkeer veiliger dan 'thuis' in de Zuid-Limburgse heuvels. De sporadische minder ervaring (m.n. auto's die onvoldoende afstand hielen bij inhalen) waren zonder uitzondering huurauto's of campers.
- De kwaliteit van de wegen is gemiddeld genomen erg goed. Grote delen van de route had ik met 28mm wegbandjes ook wel aangedurfd, maar doordat er hier en daar wel wat behoorlijk slechte stukken asfalt zijn zou ik altijd een gravelfiets (of anders evt lekbestendige 32mm wegbandjes) aanraden.
- de Tailfin Aeropack die ik gebruikte om het grootste deel van mijn bagage mee te nemen, kan ik iedereen aanraden. Het systeem is snel te monteren en te verwijderen maar zit muurvast. Tijdens klimmen uit het zadel zwaait het niet heen en weer en dat is echt een verademing ten opzichte van een grote zadeltas. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om extra bidonhouders te monteren op te zijkant, wat bij langere trips in afgelegen gebieden een prettige aanvulling is.
- Bandenkeuze: de meeste asfaltwegen in Marokko zijn van goede kwaliteit en zijn met 28mm wegbandjes prima te doen; door de slechtere stukken die er tussen kunnen zitten zou ik het echter niet aanraden. Ik denk dat mijn route met 35mm gravelbanden ook wel te doen geweest was, maar de 40mm g-one allround bleek een prima (veilige) keuze. Wil je meer gravel doen, overweeg dan serieus om een gravelbike met hele brede banden of een MTB mee te nemen. Gravel in Marokko is niet te vergelijken met Europees gravel.
- Het mobiele netwerk is prima en ook de 4g dekking is vrij goed. Opvallend is dat het mobiele internet in steden soms slechter is dan in hele afgelegen gebieden. Een Maroc Telecom simkaart met 10GB data kost omgerekend ongeveer 10 euro en is in Marrakesh op vrijwel elke hoek van de straat te krijgen. Verkopers zijn vriendelijk en activeren de simkaart graag voor je (instructies zijn in het Arabisch).
- Er waren op mijn route meer dan voldoende goedkope accomodaties beschikbaar op Booking.com en ik heb telkens maar één dag vooruit geboekt. Duurder betekent in Marokko lang niet altijd beter, dus staar je niet te veel blind op de prijs. De meest gastvrije hosts en het beste eten heb ik gekregen op de goedkopere plekken waar ik verbleef.
- Wellicht ten overvloede, maar vergeet geen loperamide/imodium mee te nemen. Hoewel mij echte buikgriep/voedselvergiftiging gelukkig bespaard is gebleven, ben ik de eerste twee dagen wel met enige buikpijnklachten opgestaan. Beide dagen was wat loperamide voldoende om dat te tackelen en later heb ik geen last meer gehad. Waar ik in het begin van de trip erg terughoudend was met koude gerechten/salades, heb ik dat later wat meer losgelaten en dat bleek in mijn geval prima te kunnen.
- Vrijwel iedereen in Marokko spreekt redelijk tot goed Frans en op de toeristische plekken kom je ook met Engels een heel eind. Ondanks dat mijn Frans zeer matig is, heb ik op het gebied van communicatie geen enkel probleem ervaren, zelfs niet in de afgelegen delen van het Atlasgebergte.
.
.
