Ik heb geen probleem waar ik mentale training voor wil inzetten. Toch wil ik ontdekken wat deze vorm van training voor me kan doen. Waar moet ik aan denken? Moet ik eerst een probleem hebben, of kan ik ook gewoon gaan trainen en dan ervaren dat ik beter word op de fiets?
Wat een mooie vraag. En dank voor je nieuwsgierigheid. In de meeste gevallen lopen mensen eerst ergens tegenaan of voelen zich niet 100 procent, voor ze bij mij komen. Ondernemers die vastlopen, sporters die last hebben van faalangst of twijfelen aan hun prestaties – om er maar een paar te noemen. Weet dat nieuwsgierigheid de beste leerhouding is, en je vanuit die mindset de meeste informatie zal opnemen. Het is de staat van zijn waar trainers en leraren op hopen bij hun studenten.
Ik zal meteen eerlijk zijn. Mentale training gaat grotendeels over bewustwording van je eigen gedrag, je communicatie en gedachtenpatronen. Wat doe je, wat zeg je (tegen jezelf) en wat denk je? Stel: je wilt nog succesvoller worden als sprinter – dan ga je met een mentaal trainer uitgebreid in op wat je allemaal nodig hebt als sprinter. Welke overtuigingen horen daarbij, welk gedrag, en zo verder. Immers, je weet niet wat je niet weet. Dus is het interessant dat te gaan onderzoeken. Het zou zomaar kunnen dat je er dan achterkomt – door je huidige sprintervaringen onder de loep te nemen – dat je op het moment suprême niet assertief genoeg reageert, en je dus aan het werk gaat met je assertiviteit. Je kunt dit zien als een mooi realisatiemoment.
In dat geval is het zaak dat je die gereserveerdheid omzet in iets dat wél functioneel
Het kan ook zijn dat je er opeens achterkomt dat je op veel meer momenten in je leven terughoudend
bent. Je bent je bewust geworden van je eigen gedrag. Je weet nu dus iets wat je eerder niet wist. En stel: je wilt Jasper Philipsen verslaan in de Tour – dan moet je van goeden huize komen. In dat geval is het zaak dat je die gereserveerdheid omzet in iets dat wél functioneel is in de sprint. Ik heb ondertussen drie verschillende labels gebruikt voor hetzelfde. Dat doe ik bewust, want wat vertel jij jezelf over dat gedrag? Hoe label jij dat? Dat zegt alles over de manier waarop het te veranderen is.
Openstaan om te leren
Ik begon ooit met mentale training omdat ik, in aanloop naar de Olympische Spelen van Athene in 2004, meer wilde bereiken. Toen er een optie was om me te verdiepen in Sport & NLP stapte ik meteen in. Onder leiding van Bouke de Bour en Afke van der Wouw leerde ik alles over beperkende overtuigingen en visualisaties. En het begint vaak met simpele waarnemingen op gedragsniveau – dat is waar alles tot uiting komt.
Ik begeleid met regelmaat groepen op de fiets, en omdat ik er waarde aan hecht dat mensen een ‘3D-leerervarin’g meenemen, begin ik vaak met een paar ogenschijnlijk eenvoudige techniekoefeningen. Soms zijn dat 8-tjes op een parkeerplaats, om je bochten te oefenen. Het lijkt simpel – en saai – en die reactie krijg ik dan ook regelmatig. Toch houd ik ze erin, omdat het direct laat zien hoeveel vertrouwen mensen hebben in hun techniek en hun stuurkunsten. En het is een mooie weergave van de leergierigheid van de groep. Sta jij open om te leren, ook als de opgave eenvoudig lijkt?
Tijdens deze techniekoefeningen is dit interessant: natuurlijk weten de fietsers dat ze voor de bocht moeten remmen en door de bocht moeten kijken, en tóch kunnen ze met veel meer snelheid de bocht nemen dan ze nu doen. Die ervaring probeer ik hen mee te geven, dat ze met meer vertrouwen hun kwaliteiten inzetten. Dit stukje (mentale) training levert vaak direct resultaat op tijdens de fietstocht. In dit geval zijn de deelnemers zich vooraf niet bewust van de winst die er nog te halen valt – en toch gaan ze met huiswerk naar huis.
Toen ik met mentale training begon, was mijn grootste leermoment, precies zoals ik hiervoor omschreef, dat de oplossingen voor mijn sportieve uitdagingen niet direct aan het fietsen gerelateerd waren. Onderwerpen als vertrouwen, motivatie, drive en zelfs liefde kwamen ter sprake tijdens mijn eerste NLP-driedaagse. Dat had ik niet zien aankomen. Sterker nog: als ik dat geweten had, had ik me misschien helemaal niet aangemeld. Maar het was wel een directe uitnodiging met deze onderwerpen aan het werk te gaan, ik wilde me namelijk kwalificeren voor de Spelen.
Conclusie: onze hele groep was een illusie armer, het beoogde succes was helaas geen one stop shop. Maar we namen wel een heel waardevolle levensles mee naar huis.
In de spiegel kijken
Weet dus dat je sportieve succes uit verschillende componenten bestaat. De fysieke component bepaalt circa 80 procent van je prestatie, het mentale deel circa 20 procent. Toch zeg ik zelf vaak dat het effect van je mentale kracht tot wel 80 procent je prestatie bepaalt. Denk maar aan wat er gebeurt als je je hoofd laat hangen of het bijltje er spreekwoordelijk bij neergooit. Hoewel we op televisie maar een fractie meekrijgen van het programma, vind ik het bij Kamp Van Koningsbrugge zo zichtbaar wat er gebeurt bij de deelnemers op mentaal vlak. Schakelen ze hun emoties uit, praten ze zichzelf moed in of gaan ze in de weerstand? Wat je ook vaak ziet, is dat onder druk mensen vaak terugvallen in oude (beperkende) patronen.
Een voorbeeld uit mijn praktijk, weliswaar wel met een concrete vraag, is van een renner die beter wilde leren klimmen. Alle wattages gaven aan dat dat mogelijk was, en toch lukte het hem niet om als eerste boven te komen. We keken samen naar waar dat aan zou kunnen liggen. Hij bleek voorafgaand aan de klim te veel energie te verliezen in het peloton, uit angst voor het rijden in zo’n grote groep. Aan de voet van de klim stond hij daarom al achter ten opzichte van de concurrentie. Mentale training gaat over bewustwording, je kunt zelf je eigen processen analyseren en je kunt dat onder begeleiding doen van iemand die jou vragen stelt. De vraag is dus eigenlijk: durf je in de spiegel te kijken?