Hoe blijf je mentaal sterk onder slechte weersomstandigheden?

Voor de rubriek Service Course werd de volgende vraag ingestuurd. “Als ik in koude periodes op de weg fiets, word ik soms bevangen door de kou. Ik kan dan nergens anders meer aan denken dan aan hoe koud ik het heb. Hoe kan ik hiermee omgaan? Psycholoog Martijn Veltkamp geeft antwoord.

Gedachtes zijn soms rottige dingen. Zodra je het koud hebt en je in je hoofd vooral bezig bent met hoe koud je het wel niet hebt, krijg je het alleen maar kouder! Probeer het volgende maar eens uit. Klem met de duim en wijsvinger van je rech­terhand stevig het uiteinde van je linkerwijs­ vinger vast. Blijf druk zetten en focus je volle­dig op het gevoel in dat vingertopje van je linkerhand. Bedenk dat het je pijn doet, en voel de prikkels in je vinger die dat gevoel geven. Niet fijn, toch? Doe hetzelfde nu nog eens. Klem weer een vingertop vast, maar dit keer focus je niet op het gevoel dat het geeft. Lees in plaats daarvan, terwijl je je vingertop in de houdgreep hebt, alvast de eerste alinea’s van de volgende column. Je zult merken dat de­zelfde sensaties dit keer veel minder bij je binnenkomen.

Eigenlijk gebeurt er wanneer je het koud hebt hetzelfde als wat je zojuist in het klein hebt gedaan: je gedachtes cirkelen als aasgieren rond de kou en juist daardoor krijgt die je in zijn greep. Uniek voor kou is het niet trouwens, want bij de andere elementen zoals wind of regen kan hetzelfde gebeuren. Neem die flin­ke tegenwind waarbij je benen aan hun max zitten en waar het einde maar niet in zicht komt. Zodra je focust op wat die wind met je doet, dan kan diezelfde wind je mentaal bre­ken. De vraag blijft dan natuurlijk hoe je hier­ mee om kunt gaan. Hoe kun je je gedachtes weer losweken van die kou of tegenwind?

Gedachten verplaatsen

De eerste oplossing is gekoppeld aan de oor­zaak van het probleem. Of het nu de kou, regen of tegenwind is, in alle gevallen zorgen ze ervoor dat je aandacht verplaatst van wat je wilde doen, de pedalen rondtrappen, naar iets buiten jezelf. Met andere woorden, je wordt uit je focus gehaald. En zodra de focus zoek is, gaan de prestaties maar ook het ple­zier in de sport omlaag. Misschien vraag je je zelfs wel eens af wanneer je doorweekt of volledig verkleumd bent. Waarom doe ik dit eigenlijk? Probeer dan nog maar gedreven te blijven om door te zetten…

Blijven je gedachtes vastlopen op die kou of wind, probeer dan je aandacht te verleggen, en terug brengen naar het fietsen zelf. Betrap je jezelf op negatieve gedachtes, zeg dan bij­ voorbeeld hardop een woord tegen jezelf dat je helpt om de negatieve gedachtes te stop­pen. En bedenk vooraf, bijvoorbeeld nu je dit leest, waar jij al fietsend gemakkelijk je aan­ dacht bij houdt. Waar focus je op als je lekker fietst? Het parcours? Het geluid van de ban­den op het asfalt? De omgeving? De volgende keer dat je in je hoofd blijft hangen op hoe vervelend de omstandigheden zijn, kun je dan bewust je focus weer terugbrengen naar dat­gene dat je juist helpt om lekker rond te rijden.

Je gedachten stoppen kan moeilijk zijn, om­dat bijvoorbeeld de kou zo overheersend is. In plaats van direct te proberen je aandacht te verleggen, kan het dan helpen om je eerst be­wust te worden van de sensaties in je lichaam en de negatieve gedachten. Er dus eerst kort aandacht aan te geven in plaats van ze weg te drukken. Maar probeer ze vervolgens te accepteren als iets dat er nu eenmaal is, en waar je doorheen moet. Deze acceptatie kun je los van de fiets bijvoorbeeld alvast oefenen door meditatie­oefeningen te doen. Door de situatie meer te accepteren, wordt het daar­ na gemakkelijker om weer te focussen op wat belangrijk voor je is, het fietsen zelf.

Er is nog een tweede reden dat juist de ele­menten zo’n impact op onze gedachtes heb­ben. Ze overkomen je. Voor ons gevoel kun­nen we er maar weinig tegen doen. Zo is een sterke tegenwind bijvoorbeeld vaak mentaal zwaarder dan een berg beklimmen. Je hebt er namelijk bewust voor gekozen om die berg op te rijden, misschien ben je er speciaal voor met de auto naartoe gereden. Maar die wind die dringt zich ongevraagd aan je op. Op deze manier geven bijvoorbeeld kou of wind ons een gevoel van hulpeloosheid, en daardoor wordt het nog lastiger om uit die negatieve gedachtespiraal te komen.

Om die hulpeloosheid te bestrijden kan ik je een simpele tip meegeven: bereid je voor. Check voor je vertrekt alvast hoe de wind staat, of je onderweg een plensbui in het vooruitzicht hebt, en wat de gevoelstempera­tuur is. Het is een kleine moeite, maar heeft veel effect. Je kunt je in dit geval namelijk mentaal voorbereiden op de omstandigheden, waardoor die minder invloed op je hebben en je beter in je focus blijft. Objectief is de kou of wind hetzelfde, maar in je hoofd benader je ze vanuit een andere mindset. De wind kun je gaan zien als iets dat je sterker maakt, de kou als een element waar je harder van wordt. Probeer het maar eens. Je zult zien dat de kou misschien wel je lijf, maar niet je hoofd binnendringt.