Afslankmedicijnen gebruiken om je fietsprestaties te verbeteren, mag dat wel en is het verstandig? We doken in het wondermiddel Ozempic.
Een nieuwe generatie medicijnen, waarvan Ozempic en Wegovy de twee prominentste zijn, wordt door velen bestempeld als een maatschappelijke gamechanger. Je snapt waarom, als je weet dat de Wereldgezondheidsorganisatie zegt dat 2,5 miljard volwassen mensen overgewicht (een BMI van 25 of hoger) of obesitas (BMI boven de 30) hebben. Met de verwachting dat dit aantal in 2035 boven de 50 procent van de wereldbevolking zal uitkomen.
Baanbrekende resultaten
Meer dan 15 procent gewichtsverlies, wat het aantal hartaanvallen met 20 procent vermindert, en supermarktketen Walmart ondervindt in Amerika een forse daling van de voedselverkoop als gevolg van de introductie van de nieuwe wondermiddelen.
“Zowel Ozempic als Wegovy wordt geproduceerd door het Deense bedrijf Novo Nordisk, en de werkzame stof is semaglutide”, zegt David Stensel, professor in bewegingsmetabolisme aan de Loughborough University. “Ozempic wordt voorgeschreven bij diabetes, terwijl Wegovy een hogere dosis is die is bedoeld voor gewichtsverlies bij obesitas. Hoe het werkt, heeft te maken met semaglutides. Deze receptoren helpen de afgifte van insuline te verhogen, wat op zijn beurt de bloedsuikerspiegel verlaagt. Vandaar de voorschrijving voor type 2-diabetici.
Maar het blijkt dat een andere werking van dit medicijn is dat het hongergevoel en eetlust worden onderdrukt door centraal op de hersenen in te werken. Dit leidt tot deze verbazingwekkende verhalen over gewichtsverlies.” De 15,2 procent gewichtsverlies die uit de studies van Novo Nordisk kwam, houdt in dat de gemiddelde deelnemer aan de proeven 15,9 kilo verloor!
Kijk je daarna met een fietsbril op, dan zijn deze resultaten baanbrekend. De verhouding tussen vermogen en gewicht is de belangrijkste prestatiewaarde voor klimmers. Laten we eens kijken hoe semaglutides deze verhouding kunnen beïnvloeden. De snelste geregistreerde tijd op Strava voor het beklimmen van de 13,8 kilometer lange Alpe d’Huez is 39.21 minuten. Gereden door Sepp Kuss tijdens de Tour de France van 2022.
Laten we uitgaan van een testpersoon die 68 kilo weegt. Als deze Alpe d’Huez bedwingt met een vermogen van 307 watt, wat overeenkomt met 4,5 w/kg, dan zou hij 50.28 minuten nodig hebben. Maar als ons proefkonijn semaglutides neemt en 15 procent van zijn lichaamsgewicht zou verliezen, dan valt hij terug naar 57,8 kilo, wat de verhouding vermogen/gewicht zou verhogen tot 5,3 w/kg en zijn tijd zou verbeteren naar slechts 44.51 minuten – een winst van bijna zes minuten!
Sepp Kuss won in 2023 de Vuelta.Allemaal aan de Ozempic?
Oké dokter, waar kan ik me inschrijven? Niet zo snel! Deze klimprestatie is een gebrekkige vergelijking, deels vanwege dat significante gewichtsverlies. Veel van de individuen die de 15 procent haalden, begonnen vanaf een benchmark van meer dan 100 kilo. Competitieve amateurrenners zitten meestal flink onder dat gewicht, vooral degenen aan de top van de piramide, en komen daarom niet voor dergelijke verbeteringen in aanmerking. Toch betekent dat niet dat zelfs renners van 68 kilo geen gewicht verliezen door deze medicijnen te gebruiken om een prestatievoordeel te behalen.
Op dit moment is er nog nauwelijks literatuur over het gebruik van die semaglutides in een sportieve context. “Ik denk niet dat een medicijn dat is ontworpen voor mensen met obesitas of diabetes een ethische sportcommissie zou passeren”, zegt Stensel. “Alle onderzoeken zijn gedaan bij mensen met een BMI van minstens 30, en vaak veel hoger dan dat.”
WADA’s monitoringlijst
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het bovenstaande in de toekomst niet kan gebeuren. We kennen de studies over de prestatieverbeteringen die epo kan bieden, dat is ontworpen om ernstige bloedarmoede te behandelen. Maar als sporters met deze afslankmedicijnen willen experimenteren, zouden ze de dokters moeten omzeilen die dit medicijn momenteel alleen voor therapeutische redenen mogen voorschrijven.
Het Wereldantidopingagentschap (WADA) laat weten: ‘Ozempic (semaglutide) is geen verboden stof. Het staat echter op het Monitoring Program om potentiële patronen van misbruik in de sport op te sporen.’ Interessant is dat dit programma ook alledaagse stoffen als cafeïne en nicotine omvat voor monitoring tijdens competitie.
Om een stof te laten ‘promoveren’ van de gemonitorde lijst naar de verboden lijst (zoals tramadol, dat sinds januari 2024 verboden is in competitie), moet het voldoen aan twee van de volgende criteria: het heeft de potentie om de sportprestatie te verbeteren, of het verbetert daadwerkelijk de sportprestatie; het vormt een aantoonbaar of potentieel gezondheidsrisico voor de sporter; het schendt de geest van de sport. Zoals het er nu uitziet, zou je kunnen stellen dat het innemen van een semaglutide de geest van de sport schendt. Maar de andere criteria? Het is nog te vroeg om daarover te oordelen.
Minder spiermassa
Terug naar Stensel. “Het gewichtsverlies omvat ook vetvrije massa, met andere woorden spiermassa”, zegt hij, wat tot een derde van de daling kan verklaren. “Bij obese personen is dat niet het einde van de wereld, omdat je wanneer je veel vetmassa hebt verloren, je ook niet meer zulke grote beenspieren nodig hebt. Bij sporters is dat echter duidelijk niet ideaal.”
Dan is er het potentiële risico voor een sporter. Stensel zegt dat er tot nu toe geen ernstige bijwerkingen zijn geweest. “De meest voorkomende zijn misselijkheid, braken, diarree, buikpijn en constipatie. Er is echter een lange geschiedenis van mislukte obesitasmedicijnen die zijn voorgeschreven en vervolgens zijn ingetrokken. Wanneer je medicijnen hebt die de waarnemingen in de hersenen veranderen, is het prima als het specifieke waarnemingen van honger zijn, maar er ontstaan problemen wanneer het meer algemene effecten op de hersenen zijn.”
“Ik heb medicijnen gekend die van de markt zijn gehaald omdat ze sommige gebruikers suïcidale gevoelens gaven, terwijl een ander leidde tot hartklepproblemen en pulmonale hypertensie waarvan je het heel benauwd kunt krijgen. Maar ik moet benadrukken dat er geen bewijs is van enige van deze effecten met deze groep afslankmedicijnen en ik begrijp waarom ze gamechangers worden genoemd.”
Echter, concludeert Stensel, ze worden zeker niet als gamechangers voor betere prestaties gezien. “Er zijn twee laatste redenen waarom fietsers ergens anders naar zouden moeten kijken. De eerste is dat er een klein risico op hypoglykemie is. Dit zijn lage bloedsuikerspiegels, wat het laatste is dat fietsers nodig hebben. En dan is er ook het ethische dilemma dat er tekorten kunnen ontstaan. Deze medicijnen moeten echt gereserveerd en gebruikt worden voor de mensen die ze hard nodig hebben. Deze medicijnen kunnen het leven van mensen die met obesitas worstelen veranderen.”
Waarschuwing
Hoewel het onderdrukken van de eetlust goed is voor het verliezen van gewicht, zijn afslankmedicijnen niet ideaal als je dagelijks duizenden calorieën verbrandt. Je hebt namelijk calorieën nodig om je lichaam te herstellen en te laten groeien, en om je immuunsysteem te versterken. Als je geen honger meer hebt, loop je al snel het risico op overtraining en ziekte.
