De volgende vraag werd ingestuurd: “Door veel te fietsen krijg ik last van een steenpuist op beide billen. Hoe kan ik dit voorkomen?” Sportarts Edwin Achterberg geeft antwoord.
Helaas krijgen we er bijna allemaal weleens mee te maken: zadelpijn. Het is een van de meest ondankbare blessures die er zijn. Zadelpijn kan zo heftig zijn dat fietsen niet meer mogelijk is. Ook kunnen de klachten zeer lang aanhouden, het komt zelfs voor dat de klachten van blijvende aard zijn ondanks verschillende therapieën.
Je geeft aan last te hebben van een steenpuist op beide billen. Een steenpuist (furunkel) is een abces onder de huid door een bacteriële infectie van een haarzakje, meestal veroorzaakt door de staphylococcus aureus bacterie. Er ontstaat een harde rode zwelling waar na enige tijd een puskop op komt. Als er enkele steenpuisten bij elkaar gegroepeerd zijn, noemen we dat een karbunkel. Wanneer er vele steenpuisten tegelijkertijd voorkomen en verspreid over het hele lichaam, dan wordt er gesproken van furunculose. Dit ontstaat vaak bij een verminderde gesteldheid van het lichaam, zoals bij overbelasting of suikerziekte.
Knijp niet zelf uit
Meestal gaan steenpuisten vanzelf over en behoeven ze geen behandeling. Als de furunkel eenmaal rijp is, dan barst deze open en vermindert de pijn. De huid geneest daarna vanzelf. Steenpuisten zijn niet gevaarlijk maar wel vervelend. Ook zijn ze erg besmettelijk. De pus zit vol bacteriën die nieuwe steenpuisten kunnen veroorzaken. Het is dan ook belangrijk om ze niet zelf uit te knijpen. Hoe vies het ook klinkt, laat de puist uitrijpen en openbarsten. Als je gaat uitknijpen, loop je het risico dat de steenpuist naar binnen toe opengaat waarmee het probleem juist verergert.
Mocht je koorts krijgen of ziek worden, dan is het wel raadzaam om de huisarts te raadplegen. De arts moet dan beoordelen of de steenpuist chirurgische behandeling behoeft. Operatieve behandeling van zitvlakproblemen bij fietsers heeft niet de voorkeur aangezien littekenweefselvorming ter plaatse een averechts effect kan hebben. Vooral belangrijk is een goede hygiëne om verspreiding van bacteriën te voorkomen.
Oorzaken
Steenpuisten zijn niet de enige mogelijke oorzaak van zadelpijn. Door onregelmatigheden van het wegdek of een te hoge stand van het zadel kunnen kleine wondjes van de huid ontstaan die aanleiding kunnen geven tot andere problemen. Behandeling begint met het opsporen van de oorzaak van de klachten. In eerste instantie kijken we meestal naar de zeem die je hebt en je fietsafstelling. Een te hoge zadelstand is namelijk vaak de oorzaak van al dat leed.
Door het zadel lager te zetten verdwijnen de klachten bij de meeste mensen vanzelf. Vaak doen we in deze fase ook een zadeldrukmeting om te bepalen of er drukpunten zijn die de oorzaak kunnen zijn van de klachten. Als er inderdaad een verhoogde druk is, dan kan middels een aanpassing van de fietsafstelling getracht worden om de druk optimaal te verdelen of te verplaatsen. Als dat niet lukt, kunnen we bekijken of een ander zadel mogelijk beter bij je past. Je zou zelfs kunnen overwegen om (tijdelijk) op een Infinity-zadel te fietsen. Kijk hiervoor op infinitybikeseat.com. Bij deze zadels wordt het zitvlak volledig ontlast en krijgt de aandoening tijd om te genezen.
Verder zijn er allerlei smeersels die de wrijving van het zitvlak met het zadel kunnen verminderen. Deze kunnen echter juist averechts werken omdat ze de huid weker maken. Een bacteriedodende zalf als Betadine helpt bij de hygiënemaatregelen. Ook zijn er bepaalde pleisters te koop, zoald Re-Skin, die de frictie verminderen. Deze kunnen zowel bij klachten als preventief gebruikt worden. Als ondanks alle maatregelen de klachten blijven bestaan, dan kan aanvullend onderzoek gedaan worden om zekerheid te krijgen over de diagnose. Denk daarbij aan een echo of een MRI-scan. Soms blijkt er dan toch een peesprobleem of een slijmbeursontsteking te zijn.
Samengevat is zowel geduld als hygiëne van belang en is enige terughoudendheid geboden met betrekking tot operatieve behandeling.
Meer zadelleed: andere, veel voorkomende zadelproblemen
- Talgkliercysten. Hierbij raakt de uitgang van de talgklier verstopt door de mechanische belasting van het fietsen. Omdat de talgklier zijn talg blijft produceren zonder dat deze weg kan, ontstaat er een cyste gevuld met talg in het huidweefsel. Hoe groter deze wordt, des te groter de hinder. De beste manier om de grotere cyste te ontlasten en het probleem op te heffen is door het insnijden van de cystewand, zodat deze zich kan legen en de pijn verdwijnt.
- Zweetkliercysten. Dit is eenzelfde soort verstopping, alleen nu van de uitgang van de zweetklier. De zweetkliercyste is gevoelig voor een bacteriële infectie, met een pijnlijke ontsteking tot gevolg. Zweetkliercysten zijn vaak een terugkerend en chronisch probleem, waarvoor uiteindelijk chirurgische behandeling nodig kan zijn.
- Fibreuzehypodermatitis. Dit is een verharding van het onderhuidse bindweefsel. Het ontstaat vooral bij professionele wielrenners en liefhebbers van lange fietstochten. Door het lange contact met het zadel kan de huid geïrriteerd raken, waardoor het hele huidgebied hard en verdikt raakt.