Een fiets die de naam kreeg zoals later een volledige discipline zou gaan heten. Dat hadden ze bij Specialized zo vast niet bedoeld. De Enduro viert dit jaar zijn 20 jarig jubileum. Een horloge en gouden handdruk is vast niet overhandigd. Wel is de fiets volledig op de schop gegaan en lijkt in de verste verte niet meer op zijn voorganger.

In de 20 jaar dat de Enduro op de markt is, is deze meegegroeid met de behoefte van zijn doelgroep. Bij de introductie van de Enduro had deze (natuurlijk) nog 26 inch wielen, zelfs velgremmen en 120 millimeter vering. Behoorlijk wat in die tijd. De Enduro is dan ook de speelfiets. De avonturenfiets. Het model om mee te nemen tijdens lange ritten in afgelegen gebieden of waarmee je op dinsdag avond een uurtje gaat aanklooien op de plaatselijke vuilstort. De markt is veranderd, het terrein niet maar de trails die er overheen lopen wel. Buiten cross-country, marathon en downhill is Enduro inmiddels een volwaardige sport die wereldwijd op hoog niveau word beoefent. Enduro komt qua competitie het dichtste bij hoe mountainbiken ooit is bedacht. Lang geleden onder de brug in San Francisco. Rustig omhoog peddelen met je maten om ‘om het hardst’ naar beneden te scheuren.

Generatiekloof

Het afgelopen decennium werd de Enduro opgebouwd rondom een ‘Fact IS-X’ design. In 2010 voor het eerst met een carbon frame en in 2014 voor het eerst rondom 29er wielen. Een stevige fiets. In 2016 kwam daar de langverwachte opvolger van in 29er en 650B versie. De fiets werd iets langer, de geometrie aangepast waar nodig en tevens kwam Öhlins voor het eerst op de markt kijken. Nederlands snelste mountainbikester bergaf, Anneke Beerten won diverse Enduro World Series wedstrijden op dit model. In 2018, wanneer een nieuwe Enduro wordt aangekondigd blijkt deze nauwelijks anders te zijn dan de twee vorige fietsen. Wederom een kleine update qua geometrie cijfers. 29er krijgt de overhand en de ‘WU-post’ wordt geïntroduceerd. Een kantelende dropperpost.

Inmiddels is het 2019 en hinkt de huidige Enduro op het randje qua houdbaarheid. De markt en bijbehorende steeds extremer worden parcoursen vragen om een drastische make over. Zelfs het EWS team van Specialized verkiest grotendeel van de tijd de modernere Stumpjumper boven de Enduro. Ondanks een kortere veerweg.

Onherkenbaar

Nu zie hier. De nieuwe Enduro. Zou er geen S-Works op prijken dan is hij haast niet te herkennen als een Specialized. Het roer is om en er is zo goed als mogelijk geluisterd naar de markt. Zo veel mogelijk is geprobeerd alle huidige ‘pijnpunten’ aan te pakken. Zo is de geometrie drastisch aangepakt. Ook is het veersysteem op de schop gegaan en zijn de rijeigenschappen significant veranderd ten opzichte van het huidige model. Of dit ook ‘beter’ is, dat vogelden we zelf uit tijdens wat sessies in het bikepark. Duidelijk mag zijn dat de fiets volledig anders rijdt dan het huidige model. De fiets is langer, hobbelt overal overheen alsof het niks is en laat zich redelijk makkelijk omhoog peddelen. Deze fiets is echter een stuk minder als allround fiets gebouwd dan dat we van de Enduro gewend zijn. De focus ligt duidelijk op bergaf, zelfs bikepark gebruik komt geregeld voorbij tijdens de presentaties.

Geometrie en maatvoering.

Specialized stapt af van de conventionele maatvoering, S tm XL. S-sizing wordt geïntroduceerd. Wat is er anders? De fiets ‘groeit’ bijna enkel nog in lengte. De zitbuis, balhoofdbuis en stack hoogte houdt over de hele maatrange nagenoeg dezelfde lengte terwijl de reach significant groeit. Het voordeel hiervan is dat je zelf kunt bepalen of je een langere (stabiele) of kortere (meer speelse) Enduro prefereert. Ben je 1.75 en wil je met precisie naar beneden, dan kies je een langere S-4 zonder dat de zitbuis dusdanig lang wordt dat je 150 millimeter dropperpost niet meer past. Andersom wil je met 1 meter 90 het liefste de balhoofdbuis van een medium in plaats van een rijdende torenflat die je vaak bij XL fietsen tegenkomt. Het is een kwestie van tijd voordat dit concept (wat diverse andere merken ook al hanteren) bij meer modellen gebruikt gaat worden.

S-sizing en de bijbehorende maatvoering is de grootste verbetering bij de Enduro. De reach groeit met 16 millimeter naar 478 mm in maat S4/L, een flink verschil. De S5 gaat zelfs tot 511 mm. De zitbuis is flink korter geworden zodat ook S1/S2 een 150 millimeter dropperpost kunnen monteren. De balhoofdbuis is gemiddeld een centimeter korter geworden.

De balhoofdhoek is verschoven naar 63,5. Geen significante verandering hier. Al met al is de geometrie nu een stuk meer up-to-date. Specialized kiest ervoor geen te extreme hoeken te gebruiken. Geen Nicolai of Pole achtige toestanden dus. De fiets blijft zo bruikbaar voor een brede doelgroep.

In de demper is een kleine flip chip gemonteerd. Hiermee verhoog je het bracket 7mm en is de balhoofdhoek tot 0.4 graden steiler te maken. Alle fietsen worden in lage setting geleverd. In de praktijk zullen 90% vd bikers in deze setting rijden.

Tech talk

Opvallend is de wijziging qua veer concept. Het is nog steeds de FSR formule. Al heb je wel wat fantasie nodig om dat te zien. De demper is naar beneden gebracht en wordt door middel van drie links aan de achterbrug verbonden. Met deze wijziging hebben de ontwikkelaars geprobeerd de kinematica zo te beïnvloeden dat de weg die de achteras volgt tijdens het inveren meer achterwaarts loopt dan verticaal of zelfs naar voren (zie grafiek en tekening). Axlepath noemen we dit. De toegevoegde waarde hiervan? Doordat de achteras zich axiaal naar achteren beweegt wordt het achterwiel minder afgeremd wanneer deze bijvoorbeeld over rotsen rolt. Zo blijft de flow er in, en ben je uiteindelijk sneller. De setup van de links gecombineerd met een Fox X2 demper met forse luchtkamer geeft lekker veel platform halverwege de veercurve. even ‘bottom out’ gaat je dan ook niet zo maar gebeuren. Qua vering is de fiets absoluut geupgrade ten opzichte van zijn voorganger. Wel komt het systeem pas echt goed tot zijn recht wanneer de snelheid omhoog gaat.

Mix ’n match

Kies je voor een Enduro in S-Works uitvoering dan krijg je een volledig carbon frame inclusief carbon links. De modellen Comp tm Pro hebben aluminium links met verder hetzelfde voor en achterframe. Wil je na aankoop je Comp upgraden tot S-Works level? Geen probleem. De links komen als service part op de markt. Het verschil tussen een setje alu of carbon links is ruim 250 gram én een verbetering in stijfheid van het totale systeem.

Wat de klant vraagt

Onlangs schreven we bij de introductie van de Epic HT al dat Specialized heeft geprobeerd beter naar zijn doelgroep te luisteren. Met deze Enduro is dat minstens net zo het geval. Het frame is op veel vlakken ‘versimpeld’ en componenten zijn slim gekozen. Om de opbouw van het frame zo makkelijk mogelijk te maken zijn tunnels in de onderbuis gemaakt waardoor je de buitenkabels zonder moeite in één beweging door het frame drukt. In diezelfde onderbuis kun je door middel van de SWAT door nog steeds je stokbrood en blikje Redbull kwijt. In de vorkbuis vind je dan weer eens SWAT multitool.

Het bracket heeft schroefdraad, de zitbuis is terug 30.9 en de fiets wordt niet meer geleverd met de eigenzinnige WU-post. Sterker nog. Geen enkele Enduro komt nog met een Specialized dropperpost. De commandpost loopt uit en het merk kiest ervoor gebruik te maken van andere merken in plaats van zelf door te ontwikkelen.

Ook qua verdere componenten zien we opvallend veel ‘niet-Specialized’ onderdelen. Deity stuurpen en grips. Race Face Next carbon crankstel, De AXS zadelpen die draadloos communiceert met je linker shifter en om het af te ronden een nagenoeg complete Shimano XTR groep. Er waren tijden dat op de achterderailleur en cassette na bijna alles uit de stal van Specialized zelf kwam. Inclusief suspension en crankset.

Deze opvallende keuze is vooral te wijten aan het feit dat mensen en-masse producten wijzigen bij aankoop van dit soort fietsen. Waarom dit dan niet meteen doen dachten ze waarschijnlijk? Goede zet.

Nog een nieuwtje. Het vernieuwde 800 millimeter brede stuur met 35 millimeter klem diameter krijgt een naamswijziging. Carbon producten die after market te koop aangeboden worden gaan voortaan door het leven als ‘Roval’ Net als Specialized’s wielen merk dus. Hiermee probeert ‘The big S’ meer fietsers met andere merken frames te overtuigen hun producten aan te schaffen.

Straight lines only

Met mijn lengte van 189 cm kies ik voor de S5 sizing wanneer we een testrit mogen maken. Zadel op hoogte, wat pielen met de demper (met 6 instelmogelijkheden valt er nogal wat te tunen) en rijden maar. We beginnen met een klim richting de top van het resort waar we ons bevinden. Northstar, Reno aan de oostkant van California is the place to be. Op zo’n 2300 meter hoogte en op een kwartier rijden van Lake Tahoe bevinden we ons op een wel heel chique plek voor een fietsritje. Desalniettemin wordt de klim over het gravelpad er niet minder steil van. De hendel op de achterdemper geef ik een zet en het klimmen gaat helemaal zo verkeerd niet. Er zijn absoluut beter klimmende enduro machines maar die zijn dan vaak ook wat korter dan deze fiets. Gelukkig is deze fiets vooral benieuwd om de berg af te rijden en heb ik voor de rest van de dag een liftpas in mijn broekzak.

We beginnen met wat simpele tracks, gevolgd door de ‘jumpline’. Flinke tafels, de één nog groter dan de ander. Het bikepark is exclusief voor ons geopend. De eerste dag van het seizoen. De tracks zijn verser dan ooit en er is geen rem kuil te ontdekken. Wat een genot!

Nadat we opgewarmd zijn en de lijn (een beetje) in mijn hersenpan is geprogrammeerd is het tijd de fiets eens flink te testen. Tijdens tragere runs valt op dat de fiets zich makkelijk aan de stenen laat plakken maar dat daardoor ook de snelheid er erg makkelijker (nog verder) uit gaat. De vering is flink progressief en dat maakt het geen allemansvriend. Wanneer de snelheid wordt opgedreven, de sprongen hoger worden en de rock gardens zonder te remmen worden genomen komt de fiets tot leven. De demper filter het ruigere werk goed uit en ondanks de lange reach komt de fiets prima de bocht door. Even ‘links-rechts’ inslippen en je staat 180 graden om.

170 millimeter vering is behoorlijk wat. De hoogste drop in het bikepark, een meter of 4 a 5 verteerd hij zonder problemen nadat we de compressie wat hebben opgevoerd. Nee echt speels is het hele gevaarte niet echt. Dit is een race bike. Een pure endurofiets gemaakt op snelheid en agressie. Het is lastig hem echt ‘plush’ te maken. Rechte lijnen, overal dwars door en overeen. Dat is waar je met de Enduro het beste kunt doen.

Butcher

Onze S-Works testfiets is uitgerust met de Traverse SL wielen die inmiddels al een tijdje op de markt zijn.Hier rondom zijn een paar nieuwe Butcher banden gemonteerd met Black diamond casing. Een meer open profiel en hogere zij-noppen die verder naar buiten geplaatst zijn maken het een band die beter mee kan met de concurrentie. Vooral de voorband is qua grip een goede vooruitgang. Het is nu wachten op het moment dat Specialized met eigen inserts op de markt komt. We reden onze setup tubeless met 1.6 bar v/a.

Doelgroep

We merkten al op dat het EWS team van Specialized, momenteel gevuld met een paar razendsnelle ‘young guns’ geregeld de Stumpjumper verkiezen boven de Enduro. Dit omdat hij moderner is qua geometrie en makkelijker berg op te peddelen is. Dat laatste is niet verbeterd met de nieuwe Enduro. De daaleigenschappen echter wel. De komende wedstrijden zullen we dan ook enkel Enduro terug zijn in de paddock.

Zoek je een fiets voor competitie gebruik, lange dagen in de hoge alpen met eindeloze losse afdalingen? Of rijdt je graag eens een A-line in het bikepark? Dan is de nieuwe Enduro zeker is voor jou. Hij heeft qua rij-eigenschappen wat weg van een Pivot Firebird. Ook de Nieuwe Megatower van Santa Cruz wordt veel als directe concurrent genoemd. Ben je degene die in het weekend op pad gaat om te ‘spelen’, whips maken en wheelies trekken? Laat de Enduro dan voor wat het is.

Enduro Sworks €10.999,-
Enduro Sworks frameset €3999,-
Enduro Expert €6999,-
Enduro Elite €5999,-