De nieuwste generatie wielen heeft bijna zonder uitzondering hookless velgen. Waar is dat goed voor? En zijn er ook nadelen?
Aan de bovenzijde van de velgrand zat tot voor kort altijd een naar binnen gebogen randje, ook wel ‘het haakje’ genoemd – hook in het Engels. Daar klemde de hieldraad van de band achter. Het zorgde ervoor dat de band niet zomaar van de velg kon schieten in een bocht, of als je de bandendruk flink opjoeg. In het verleden reden we met smallere velgen, dunnere banden en (veel) hogere bandendruk. Toen was het inderdaad voor te stellen dat een band zonder haakje van de velg zou kunnen schieten. Maar nu ook voor de racefiets velgen en banden steeds breder worden, kunnen we toe met een lagere bandendruk – zeker als je ook nog eens tubeless rijdt. Bredere banden leveren meer comfort en grip en blijken niet of nauwelijks negatief effect te hebben op de rolweerstand. En het opent de mogelijkheid om met hookless velgen te rijden. Je raadt het al: daarbij is het haakje weggelaten.
Voordelen van hookless
De voordelen van dit nieuwe systeem onderkenden ze jaren terug al in de autoen motorwereld. De fietsindustrie is wat dit betreft vrij laat op het feestje. Al gebiedt de eerlijkheid ons wel te zeggen dat op mountainbikes dit soort velgen al langer te vinden zijn – maar daar lopen ze wel vaker voor op de roadies, denk maar aan de opkomst van de schijfrem. Een van de voordelen van velgen zonder haakje is dat het bouwen ervan een stukje gemakkelijker en dus goedkoper is. Bij de nieuwste generatie wielen van Zipp zie je dat terug in de prijs. De hookless Firecrest-wielen zijn maar liefst 600 dollar goedkoper dan hun voorgangers.
Een tweede voordeel is dat een hookless velg lichter is dan een vergelijkbare velg met haakje. Niet alleen omdat er materiaal ontbreekt, maar ook omdat een hookless velg lichter opgebouwd kan worden. Dat er ook minder afval ontstaat bij het productieproces, is ook voor het milieu erg fijn: het scheelt op jaarbasis een flinke berg carbon, hars en aluminium. En dan zijn hookless velgen ook nog eens sterker. Dat zit zo. Om de holte te vormen waarin de binnenband zit (of de lucht en de latex, als je tubeless rijdt), werden zachte siliconen mallen gebruikt, die zich om de haak heen konden vouwen, en waarmee de carbonmatjes in de juiste vorm geperst werden. Nu de binnenrand van de velg recht is, kunnen ze daar hardere stalen mallen voor gebruiken, die een betere afwerking van de velg mogelijk maken. Het carbon kan compacter geperst worden en de gebruikte hars wordt beter verdeeld, waardoor je er minder van nodig hebt. Dat levert een sterkere én lichtere velg op.
Zipp noemt nog een extra voordeel, dat duidelijk zichtbaar is in de nieuwe generatie wielen: de binnenbreedte van de velg is toegenomen terwijl de buitenbreedte gelijk is gebleven. Dat zorgt voor meer volume, een rondere band, extra comfort en betere aerodynamica, doordat de band strakker aansluit op de velgrand. In een onafhankelijke test die Zipp bij Aerolab liet doen, bleek het 10 watt winst op te leveren. Makkelijk verdiend! Bijkomend voordeel van die goede verbinding tussen velgrand en band is dat het tubeless luchtdicht maken vaak gemakkelijker gaat dan bij een velg met een haakje.
De nadelen
Nadelen zijn er ook, al verdwijnen die langzaam. Veel banden zijn op dit moment nog niet hookless te gebruiken. Heb je dus een favoriete band, check dan eerst even of die wel geschikt is voor moderne velgen. Een ander vaak genoemd nadeel is dat de spaakspanning van hookless velgen meer terugloopt dan die van oldskool velgen als je banden monteert – en dan vooral bij tubeless gebruik. De oorzaak schijnt te liggen in het feit dat de lucht meer druk op de velg uitoefent als er geen binnenband omheen zit. Sommige wielfabrikanten bieden daarom de optie aan om zelf de banden al in de fabriek om de velgen te leggen, om daarna de spaken na te kunnen spannen. Wij hebben hier bij Fiets overigens in de praktijk nog nooit problemen gehad met bovenmatige afname van de spaakspanning.
Als laatste zou je nog tegen problemen aan kunnen lopen doordat de maximale bandendruk meestal gelimiteerd is tot 5 bar. Ben je zelf erg zwaar, dan is de kans op doorstoten aanwezig. Iets wat de meeste mtb- en gravelbanden tegenwoordig wel aankunnen, maar voor een tenger racebandje is dat toch ongewenst.
Perfecte aansluiting vereist
Dit artikel richt zich vooral op de velgen. Maar voor een perfecte aansluiting moet de band die je gebruikt ook heel nauwkeurig voldoen aan de gestelde maateisen. Een band die iets te ruim valt, schiet makkelijker van de velg af dan eentje die perfect matcht met de velg. En dat is toch je ergste nachtmerrie:
dat bij hoge snelheid in een bocht je band van je velg loopt. Iets wat zowel de velgfabrikant als de bandenleverancier wil voorkomen. Bij velgen met haak en binnenbanden luistert de aansluiting een stuk minder nauw dan bij de nieuwste generatie tubeless velgen. Daarom is het nu nog belangrijker dat de hiel (of bead) van de banden perfect van maat en vorm is. Er zijn dan ook fabrikanten die om die reden eigen velg/bandcombinaties aanbieden, met als argument dat deze perfect op elkaar aansluiten, omdat het merk beide fabricatieprocessen zelf in de hand heeft.
Giant is daar een voorbeeld van. Schwalbe heeft voor hookless velgen de One TLE en de Pro One TLE in het assortiment. Eigen labtesten laten volgens de bandenfabrikant zien dat er veel verschil is tussen velgen. Schwalbe heeft een flinke database vol geteste velgen aangelegd die ook voor ons als consument inzichtelijk is. Daarin kun je zien hoe eenvoudig Schwalbebanden zich op een bepaalde velg laten monteren, en wat de aanbevolen bandendruk is. Dit soort nuttige informatie zie je helaas nog niet bij iedere bandenfabrikant. Wel hebben de grote bandenfabrikanten geregeld overleg met andere grote spelers in de fietsindustrie, zodat men van elkaar weet wat eraan zit te komen en hoe daar eventueel op in te spelen is.
Zijn we er klaar voor?
Er zijn ook zat onderdelenfabrikanten die nog even de kat uit de boom kijken. Zo zijn de nieuwste wielen van Campagnolo nog niet hookless. De Italianen menen dat er nog te veel banden zijn die niet precies genoeg gefabriceerd worden, en willen geen enkel risico lopen dat een band er bij hoge bandendruk afschiet. Want zoals al eerder aangehaald: veel hookless velgen geven een maximum bandendruk op van 5 bar, terwijl er op de band zelf vaak een veel hogere waarde wordt gegeven. En hoewel je natuurlijk altijd van de laagste maximumwaarde moet uitgaan, blijkt dit toch verwarrend voor consumenten. Daarnaast is ‘maar’ 5 bar voor veel racefietsers toch wel even wennen. Hele volksstammen rijden nog met dik 7 bar in de rondte, ook al lijkt dat tij langzaam te keren.
Toen in 2019 de ETRTO-standaard voor velgen en banden werd aangepast en de standaarden voor hookless velgen werden vastgelegd, was er de hoop dat er minder variatie in maten zou komen. Maar er is helaas nog geen verplichting voor fabrikanten om zich ook echt aan deze standaard te committeren. Dus zien we in de praktijk nog steeds flinke verschillen voorkomen. Dat maakt soms dat band A nauwelijks te monteren is op velg B, terwijl je band C bij wijze van spreken van een afstandje zo om velg D kunt gooien.
Tegenstrijdige conclusies
Campagnolo mag dan geen hookless velgen maken, de fabrikant heeft het productieproces wel iets aangepast. De nieuwste Bora Ultra-wielen hebben een wat kleinere haak dan vroeger. De velgen zijn zo vloeiend en glad afgewerkt, dat banden alsnog heel fraai tegen de buitenkant van de velgrand aan kunnen komen te liggen. Overigens bleek uit eigen onderzoek van Campagnolo dat veel bandenfabrikanten de vorm van hun hieldraad nog niet hebben aangepast, waardoor die ideale aansluiting met de velgrand nog lang niet altijd gerealiseerd wordt.
Die conclusie staat een beetje haaks op wat Zipp zegt. Als voordeel van velgen met haakje noemt Campagnolo ook dat de keuze in banden gewoon een stuk groter is. Daar hadden we het al eerder over, en dat nadeel zullen we langzaam zien verdwijnen als steeds meer bandenfabrikanten geschikte banden aan hun assortiment toevoegen. Merken als Giant, Enve en Zipp die hun nieuwe wielen wel hookless maken, geven daarbij een lijstje met banden die 100 procent zeker compatibel zijn.
Overstappen of niet?
Moeten je huidige wielen nu stante pede bij het grofvuil? Nou, nee hoor, absoluut niet. Maar mocht je toevallig toe zijn aan een nieuwe wielset, dan zijn hookless velgen in de meeste gevallen beter dan die met een haakje. Als je per se met 25 millimeter banden en 7,5 bar wil blijven rijden, dan raden we het af. Rijd je graag met bredere banden en/of tubeless? Dan is hookless the way to go!
