De voor- en nadelen van elektronisch schakelen op je racefiets

Wie in het midden- of topsegment gaat shoppen voor een nieuwe racefiets moet tegenwoordig de keuze maken: kies je voor elektronisch schakelen of ga je voor de vertrouwde mechanische groep? Ofwel, ga je voor accu’s of voor kabels? We zetten alle voors en tegens op een rij én kijken wat de verschillende merken te bieden hebben. En ja, dat aanbod komt tegenwoordig óók uit China…

Sinds Campagnolo Gran Sport uit 1953 is de derailleurkabel niet meer weg te denken uit de wielerwereld. Diverse innovaties volgen, zoals geïndexeerd schakelen en gecombineerde rem/schakelsystemen op het stuur, maar de kabel blijft lange tijd dé manier om de derailleur van verzet te laten wisselen. Toch verschijnt de eerste elektronische schakelgroep al in 1993 op de markt, het Franse Mavic heeft met Zap de primeur.

Onder andere Chris Boardman rijdt (en wint) er etappes mee in de Tour de France, maar goede reclame voor Mavic is het niet. Het systeem is onbetrouwbaar en weigert regelmatig dienst. Ook de verbeterde Mavic Mektronic-groep uit 1999 weet niet te overtuigen en luidt meteen ook het einde in van Mavic als fabrikant van complete groepsets.

Tien jaar later is het Shimano dat het met Dura Ace Di2 opnieuw probeert en ditmaal is het wel raak. Het systeem is betrouwbaar, schakelt razendsnel en is uiterst nauwkeurig. Campagnolo en SRAM volgen met hun eigen systemen en tegenwoordig rijdt het gehele profpeloton met elektronische schakelgroepen. De introductie van eenvoudigere groepen maakt elektronisch schakelen voor een steeds grotere groep wielerliefhebbers bereikbaar.

Voordelen elektrisch schakelen

Als zoveel profs elektronisch schakelen verkiezen boven mechanisch schakelen, dan zijn er vast een paar belangrijke voordelen te noemen. En inderdaad, die zijn er in overvloed. Het belangrijkste voordeel is toch wel de nauwkeurigheid. Onder alle omstandigheden -berg op/berg af, winter/zomer, kou/hitte- schakel je altijd precies naar het juiste verzet. Belangrijk is ook de snelheid. Je schakelt zonder haperingen één, twee, drie of zelfs vier versnellingen hoger of lager met één druk op de knop.

Daar komt nog bij dat je geen kabels hebt die slijten. Zeker met de huidige generatie aerodynamische fietsen, waar mechanische kabels vaak door stuur en frame lopen, is dat een zege. Door de krappe bochten die de mechanische kabels maken slijten ze sneller en is vervangen minder eenvoudig. Dat hoeft dus nooit meer!

Nadelen elektrisch schakelen

Nadelen zijn er ook, waarbij de hogere aanschafprijs misschien wel de belangrijkste is. Ook al is het elektronisch schakelen al doorgesijpeld naar het middensegment, het is nog altijd een stuk duurder dan een vergelijkbare (fiets met) mechanische groep.

Het opladen van de accu’s is ook iets om rekening mee te houden, al gaan deze behoorlijk lang mee. Afhankelijk van hoe vaak je fietst is opladen maar eens in de paar weken of maanden nodig. Denk aan ongeveer 1500-3000 kilometer fietsen voor er geladen moet worden. Daarnaast krijg je tijdig een signaal als de accu’s bijna leeg zijn. Vergeet je alsnog op te laden, dan zal bijvoorbeeld Shimano Di2 eerst de voorderailleur uitschakelen, zodat je nog voldoende stroom hebt om nog zo’n 250 kilometer te fietsen met alleen een werkende achterderailleur. Bij SRAM hebben beide derailleurs een eigen accu en kun je deze dus onderweg wisselen mocht de achterste accu onverhoopt leeg gaan. Lang verhaal kort: je komt echt wel thuis.

Met name door de accu is een elektronische schakelgroep iets zwaarder (ca. 200-400 gram) dan een vergelijkbare mechanische groep. Voor de profs geen probleem, hun fietsen moeten volgens de UCI-regels sowieso minimaal 6,8 kg wegen en dat lukt ook met een elektronische schakelgroep doorgaans prima. En een ieder die niet mee doet om de grote prijzen en voor zijn plezier fietst zouden we aanraden ook niet te veel waarde te hechten aan die paar extra grammen.

Lang verhaal de kort: de belangrijkste reden om niet voor een elektronische schakelgroep te kiezen is het budget, verder zijn er vooral heel veel redenen om wel de overstap naar Shimano Di2, SRAM eTap of Campagnolo EPS te maken.

Shimano Di2

Shimano levert momenteel drie groepen in Di2-uitvoering: Dura Ace, Ultegra en 105. Opvallend is dat de nieuwste Di2-groepen geen mechanische tegenhanger meer hebben. Wil je 12 speed, dan zit je bij Shimano automatisch vast aan een elektronische schakelgroep (al zijn er wel geruchten over een op komst zijnde 105 groepset met mechanische 12-speed derailleur). Wel zijn er nog mechanische 11 speed-groepen leverbaar. Shimano lijkt het er wel over uit: elektronisch schakelen wordt/is de norm.

De huidige Di2-groepen hebben een in de zadelpen verstopte accu, de voor- en achterderailleur zijn daar bedraad op aangesloten. Volgens Shimano kun je met een volle accu ongeveer 2500 tot 3000 kilometer fietsen. De shifters zijn wel draadloos en werken op een knoopcelbatterij (type CR1632 om precies te zijn). Die batterij zou bij gemiddeld gebruik ongeveer twee jaar mee moeten gaan. In eerdere Di2-groepen waren de shifters bedraad aangesloten middels een zogenaamde junctionbox.

SRAM eTap AXS

Bij SRAM kun je kiezen voor Rival, Force en Red eTap AXS. Groot verschil ten opzichte van Shimano Di2 is de aansturing. Waar Shimano kiest voor draadloze aansturing, maar een gedeelde accu voor beide derailleurs (dus met stroomkabeltjes), is SRAM eTap AXS geheel draadloos dankzij bluetooth en individuele accu’s. Een volle lading is goed voor ongeveer 60 uur ofwel zo’n 1500 tot 2000 kilometer fietsen. Ook bij SRAM werken de shifters op knoopcelbatterijen, alleen ditmaal van het type CR2032. Bij gemiddeld 15 uur fietsen per week moeten die liefst twee jaar mee gaan.

Campagnolo EPS

De Italianen waren er vroeg bij en introduceerden in 2011 de eerste versie van Record EPS en Super Record EPS (Elektronic Power Shift). Later zouden ook nog Athena EPS en Chorus EPS volgen. Wie nu op de website van Campagnolo zoekt ziet iets vreemds: alleen het schitterende, maar ook peperdure Super Record Wireless (vijfde generatie) staat nog in de catalogus. Ten opzichte van de EPS-voorgangers is Super Record Wireless geheel draadloos en werken de shifters en derailleurs op afneembare accu’s. Zoals bij SRAM dus.

Naar het hoe en waarom Campagnolo alleen nog inzet op de allerduurste groep qua elekteronisch schakelen is het gissen, al zal het vermoedelijk iets met tegenvallende verkopen te maken hebben. Wellicht een poging twee in de nabije toekomst?

L-Twoo eRX

Na Japan, de Verenigde Staten en Italië is er nog een grootmacht op fietsgebied: China. Van carbon frames uit het Verre Oosten had je vast al weel eens gehoord, maar ze maken er ook complete groepsets. L-Twoo is een van de grotere Chinese spelers en naast mechanische groepen verkopen ze nu ook een elektronische schakelgroep. Deze is 2×12, is er alleen met hydraulische schijfremmen en lijkt qua opzet en werking (verdacht) veel op Shimano Di2. Op één ding na dan: de prijs.

Exacte info over prijs en beschikbaarheid is er nog niet, maar geruchten gaan dat het minder dan de helft is wat een 105 Di2-groep moet kosten. Nederlandse aanbieders van L-Twoo zijn er nog niet, dus je moet het zelf in China kopen, zorg dragen voor importkosten en in het geval van garantie is het nog even afwachten hoe goed de service is.