Tekst: Wouter Lazet, Foto’s: Edwin Haan
Net toen we dachten dat alle soorten fietsen en bijbehorende evenementen bestonden, dook er een nieuw fenomeen op. Offroad langeafstandsritten, eerst natuurlijk in Amerika maar ondertussen zijn er ook in Nederland fanatiekelingen die onverhard het land doorkruisen. Dat blijkt het best te gaan op een kruising tussen een endurance racefiets en een mountainbike, met een vleugje randonneur.Gravelbike, gravelracer, en zelfs Gravel grinder, dit nieuwe genre fietsen heeft diverse namen maar over één ding is iedereen het eens: het is een fiets die zich thuis voelt op fijn grind, slechte wegen en niet-zo-moeilijke mountainbike paden. Daarbij moet je redelijke snel kunnen rijden, maar het vooral lang kunnen volhouden. In Amerika worden al prestigieuze langeafstandswedstrijden verreden, bijvoorbeeld 300 mijl non-stop of 500 in twee etappes, en ook in Nederland zijn routes samengesteld van honderden kilometers lang, met een minimum aan verharde wegen. Voor deze tochten en wedstrijden is een mountainbike te log en traag, maar een cyclecrosser te nerveus en stuiterig. De ideale fiets voor zo’n avontuurlijke rit (b)lijkt een kruising te zijn tussen een comfort racefiets en een mountainbike, aangevuld met ouderwetse toerfietskenmerken. Een echte definitie van een Gravelbike is niet te formuleren, hooguit te omschrijven. Er zijn een paar strikte kenmerken, en een heleboel eigenschappen die stuk voor stuk niet verplicht zijn, maar waarvan er toch minstens een aantal aanwezig moeten zijn.Is het niet gewoon een cyclocrosser? Nee, een gravelbike is geen cyclocrosser. Een gravelbike heeft bidonhoudernokken voor minstens twee en vaak drie bidons. In een gravelbike passen banden vanminstens 35 millimeter breed, dat is breder dan de 32 millimeter UCI-limiet voor cyclocrossers. Bovendien heeft een gravelbike een stabiele geometrie, gemaakt om kilometers rechtdoor te rijden in plaats van tussen de linten door te jagen. De achtervorken zijn daarom langer en het balhoofd minder steil. Een cyclecrosser is gemaakt voor een uur knallen, op een gravelbike rijd je veel langer. Vandaar dat de balhoofdbuis juist lang is in plaats van kort, en de zit rechtop in plaats van diep.Supercrosser
Een gravelracer is een racefiets die denkt dat hij een mountainbike is. Hoe hij technisch ook in elkaar gestoken is, racefiets type remschakelgrepen zijn verplicht. Heeft een fiets een MTB stuur, recht of gebogen, en MTB shifters en remgrepen dan is het géén gravelbike. Hooguit een supercrosser, dat is een MTB die denkt dat hij een racefiets is en dat is weer een ander verhaal. Ook heeft een gravelracer dikkere banden dan de UCI legale crossmaat van 32 millimeter. 40 Millimeter is een algemene maat in Gravelland, en als er al geen 40 mm banden op een bike zitten moeten ze tenminste wel in het frame passen. Bovendien moet er plaats over blijven voor vaste spatborden, anders is het géén gravelbikeDe optionele ingrediënten voor een gravelbike, waarvan er minstens een aantal nodig is, zijn schijfremmen, een racecrankstel met compact- of cyclocross bladen, nokken voor meer dan twee bidonhouders, montagepunten voor spatborden en bagagedragers, lange achtervorken en een niet-zo-steil balhoofd. De trapas ligt laag bij de grond, dat stuurt stabiel en op deze bikes is kunnen doortrappen in de bocht geen must. De zit is vaak ontspannen, met een hoog stuur. En aangezien er veel met de handen op het stuur wordt gereden zijn froglegg’s, extra remgrepen, helemaal verantwoord. Opmerkelijk: de naafdynamo die iedere andere fiets suf maakt is op een gravelracer juist cool. Hij zegt: “Kijk, ik rijd langer en verder dan de batterijen en van gps en verlichting aan kunnen.”
Het is niet toevallig dat gravelbikes juist nu opduiken, op het moment dat schijfremmen ook op wegfietsen lijken door te breken. Dankzij schijfremmen is de keuze voor velg- en bandbreedte vrij, en kunnen veel bredere banden gecombineerd worden met een weg- of crossgroep. Met specifieke crossremmen zou dat ook kunnen, maar de werking van vooral de voorrem van een crossfiets is nogal schokkering waar schijfremmen voorspelbaar en krachtig vertragen. Ook 29-er wielen zijn ruim voorhanden zodat alleen nog een specifiek frame nodig was.Kona Rove, 1499,- euro
Hoewel de uitvinder van de gravelbike onbekend is, logisch bij een fietstype waarvan de grenzen zo vaag zijn, was de Rove een van de eerste kant-en-klare voorbeelden. Een racefietsachtige houding, maar terreinwaardig genoeg voor het merendeel van Nederlands MTBparcoursen en toertochten. Zijn stalen frame doet iel aan, de framebuizen zijn oversized maar nog steeds dunner dan het aluminium van de andere bikes. Ook de bijna horizontale bovenbuis oogt klassiek, nog versterkt door het kleurenschema. De vork met zijn rechte poten matcht niet helemaal bij dat plaatje, die had eigenlijk gebogen moeten zijn. Die vork is ook van staal en is écht stijf. Je kunt er gerust dragers aan schroeven en volle tassen aan hangen want hij geeft geen krimp. Veel comfort levert hij helaas ook niet, en hij is voelbaar zwaar. Net als de rest van de fiets, trouwens. Sturen gaat heerlijk, zolang de paden rechtdoor lopen of je de bochten vloeiend kunt nemen. Snel van links naar rechts sturen vraagt veel kracht, maar eenmaal op koers kan je gerust het stuur los laten en een bammetje eten, de Rove rijdt als op rails. Bijkomend voordeel is dat de Rove ongekend steil naar beneden kan, voor een niet-MTB. De remmen zijn goed genoeg, al moet je diep in de beugel zitten om flink te kunnen knijpen, en de banden hebben grip zolang het droog is. Door de gewichtsverplaatsing luistert de Rove in een afdaling opeens prima naar zijn berijder en stuurt licht en precies. Kona is inventief geweest bij het samenstellen van de aandrijflijn. Het crankstel heeft een flinke stap tussen binnen – en buitenblad zodat het versnellingsbereik fors is. Bij die grote stap past een wat steilere cassette, Kona monteert een 28-12 zodat de stappen voor en achter overeen komen. Overigens past een 36 tands MTB cassette ook dankzij de X9 mountainbike achterderailleur. Die werkt prima samen met de raceshifters, en heeft als bijkomend voordeel dat de ketting extra strak om de tandwielen ligt. Hoe lomp we ook al schakelend over wortelpaden denderden, de ketting liep niet van de tandwielen af.Is het een gravelgrinder?
Ja, dit is een rasechte gravelbike. De nadruk ligt op authentiek, plezier, lange verre ritten en terreinwaardigheid. Als lange afstandsracer is hij te zwaar en sloom, maar als do-it-all trekking- en toerfiets is hij fantastisch.SpecificatiesStalen frame
Stalen vork, tikkie lomp
SRAM Apex met X9 a-derailleur
Nokken rondom
A Class wielen
Clement Xplor MSO 40mm banden
Truvativ 48-34
Hayes CX Expert 160
11,1 kg