Tweeëntwintig jaar na de eerste Scalpel zijn we alweer toe aan de achtste generatie. De nieuwe versie belooft even licht en wendbaar te zijn als zijn voorganger en tegelijk stabieler, efficiënter en dus sneller. Maar ook… leuker en veelzijdiger.
Met één ontwerp wil Cannondale voldoen aan de wensen en eisen van zowel echte XC-rijders als liefhebbers van downcountry-parcoursen. Dat betekent dat de Scalpel SE, het speciale downcountrymodel, verdwijnt. Functie gaat bij Cannondale boven vorm, hoewel de duurdere modellen zoals deze Scalpel 1 en de LAB71 een fraaie geïntegreerde cockpit met dito kabels hebben. De stijfheid van de cockpit is gemiddeld, té stijf werkt vermoeiend. Het oversized bovenste balhoofdlager heeft een extra afdichting om de levensduur te verlengen, wat goed van pas komt in combinatie met de kabels die door het balhoofd lopen. Zo gaan functie en vorm toch mooi samen.
De FlexPivot in de liggende achtervork en de Lefty Ocho (120 millimeter veerweg, net als de RockShox-demper) zijn oude bekenden. Waarom die Lefty? Door het gebruik van naaldlagers blijft de vork ook actief wanneer je hard remt en de torsiekrachten hoog zijn – de zwakke plek van skinny XC-vorken met twee poten. In lastige afdalingen blijft de Lefty zo tractie en comfort bieden.
Maatspecifiek ontwerp
Naast oude bekenden zijn er natuurlijk ook nieuwigheden, om te beginnen in de geometrie. De reach is ten opzichte van de vorige generatie met 26 millimeter toegenomen (maat M) en de vorkhoek staat met 66,6 graden en 1,4 graad verder onderuit. Samen geeft dat een langere wielbasis en daarmee meer stabiliteit en vertrouwen in de afdalingen. Ook worden obstakels en ruigere ondergrond zo makkelijker geabsorbeerd.
De stuurpen is er in twee maten, namelijk 60 en 75 millimeter. Een korte stuurpen zorgt voor directer stuurgedrag – precies wat de profs van Cannondale Factory Racing wensten, vertelt rijder Manuel Fumic bij de presentatie van de Scalpel in het Portugese Braga. De zitbuishoek is met 75,5 graden geoptimaliseerd voor het klimmen. Zo kruip je bergop minder naar voren op het zadel en kun je beter je zitpositie en lichaamsbalans bewaren.
Uitgekiend?
De lengte van de liggende achtervork en de veerophanging zijn maatspecifiek, zodat het zwaartepunt van de rijder in alle maatvoeringen gelijk is. Daarmee is de Scalpel vrij uniek. Alle maatvoeringen hebben hierdoor dezelfde balans, dezelfde stabiliteit en hetzelfde veergedrag. In feite heeft Cannondale vier ontwerpen gemaakt.
Volgens Cannondale zit de grootste winst van het nieuwe model niet zozeer in de extra 20 millimeter veerweg, maar vooral in de genoemde maatspecifieke geometrie en kinematica. Daarmee samen hangt de lockout met twee standen – een tussenstand is volgens Cannondale door de uitgekiende kinematica niet nodig. Ligt de ketting rechts, dan wordt de achtervering vanzelf soepeler om op hoge snelheid sneller te kunnen reageren op oneffenheden. Ligt de ketting links, dan wordt hij juist wat stugger om grip te houden bij het klimmen. In de middelste kettinglijn is de ‘anti-bob’ honderd procent.
Bij veersystemen waarbij het ontwerp is gebaseerd op drie standen zul je niet alleen vaker moeten switchen tussen de modi, maar zal de vering in de middelste stand ook minder souplesse bieden, wat niet altijd optimaal is. Het idee achter het Scalpel-ontwerp is dat de vering efficiënt is in de open stand, maar mét behoud van de benodigde souplesse als het terrein daarom vraagt.
De shock zit op de nieuwe Scalpel wat hoger, waardoor er ook op de kleinste maten ruimte is voor een tweede bidon. Handig, want ook kleinere mensen kunnen grote dorst hebben! Door de bijzondere constructie onderaan de zitbuis is er ruimte voor een flink diepe dropper. Het frame weegt 20 gram minder dan zijn voorganger bij een gelijke stijfheid. Voor de LAB71 is dat gewicht 1778 gram, 200 gram minder dan de ‘gewone’ (even stijve) frames. De LAB71 komt daarmee in totaal op 10,4 kilo. De frame-storage is verdwenen ten faveure van een lager gewicht en meer stijfheid. Alle modellen zijn in twee kleuren leverbaar, met uitzondering van de LAB71.
De praktijk
Wat opvalt als je op de Scalpel stapt, is de toegenomen reach en de korte cockpit van 60 millimeter. Je ziet nu vooral veel brede band ver voor je uit rollen. Kom maar door met die obstakels en drops! Op onze Scalpel 1’s klimmen we over asfaltwegen het achterland van Braga in. Ik zie geen wippende veringen om me heen. Staan de lockouts aan? Nee, de vering staat open bij mij en de meeste anderen. De ketting ligt links, de slimme kinematica doet zijn werk.
We worden getrakteerd op een veelzijdig menu van trails en paden: losse bosgrond, gladde boulder-secties, scherpe rotsen met drops en elkaar snel opvolgende bochten en smalle, met rotsen bezaaide singletracks. Dankzij de dropper, brede banden en moderne geometrie neem ik de uitdagende afdalingen met vertrouwen en plezier. Wat opvalt is de rust die de fiets geeft en het vertrouwen om onbekende, lastige paden zonder aarzeling in te duiken: door de souplesse van de vering en de lange reach plus flauwe balhoofdhoek worden je grenzen vanzelf opgerekt. Natuurlijk is de zit diep, maar als je de spacers op hun plek laat zitten is ook een minder diepe zit mogelijk.
We klimmen en dalen verder en verleggen samen met de profs onze grenzen. Naar beneden betekent… ook weer omhoog. Een lange asfaltklim duikt op. Lockouts dicht, vol gas! Van het vertragende gevoel dat je zou kunnen verwachten met deze geometrie is totaal geen sprake. Integendeel, met de lockout dicht verandert de fiets in een efficiënte klimmer. De Scalpel laat hier zijn racegenen zien.
Conclusie
Na een dag vol plezier maken we de balans op. De Scalpel is tot veel meer in staat dan we in Nederland nodig hebben. Zitten daar nadelen aan? Zeker niet. De grenzen van de fiets zijn inderdaad flink opgerekt en liggen heel veel verder dan bij de voorgaande modellen, maar zonder dat dit ten koste gaat van het gewicht, de efficiëntie en de rijbeleving. Hoe meer reserve een fiets biedt, hoe harder je door bochten kan, hoe later en hoe minder hard je hoeft te remmen en hoe minder energie je nodig hebt om weer op te trekken. Cannondale weet met dit design twee fietsen ineen te bieden: crosscountry meets downcountry – and loves Low Country. De Scalpel is back on top.
Specificaties Cannondale Scalpel 1 Lefty
Plus: breed inzetbaar en dus geschikt voor een brede doelgroep, maatspecifieke kinematica en geometrie, compromisloze afmontage
Min: geen losse frameset leverbaar
Prijs: € 9,499,-
Frame: carbon/Rockshox Sid Luxe Selectie + 2p, 120mm
Voorvork: Lefty Ocho, 120mm
Gewicht: 11,67 kg
Groep: SRAM XO Eagle AXS T-Type
Wielen; DT Swiss XCR 1501 Spline One Carbon, 30mm binnenbreedte
Banden: Maxxis Rekon Race (V), Maxxis Aspen (A), 29×2,4
Zadel en -pen: Prologo Dimension NDRT T, 143mm/Fox Transfer SL Dropper, 150mm
Stuur en -pen: Systembar XC-One Flat, 760mm
Maten: S, M, L en XL