Angst om in een groep te fietsen en bang om te vallen, hoe pak ik dat aan?

In Fiets 05 werd onderstaande lezersvraag over angst om in een groep te fietsen gesteld. Wat kun je doen tegen die angst? Psycholoog Martijn Veltkamp geeft tekst en uitleg.

Ik merk dat ik niet goed in een groep durf te fietsen, uit angst om te vallen. Daarom houd ik veel afstand van anderen en sla soms ook fietsafspraken over om alleen te gaan fietsen. Hoe kan ik leren om zonder angst in een groep te koersen?

Laat ik je om te beginnen complimenteren. Het is al een hele stap dat je bij jezelf de angst herkent om in een groepje fietsend tegen de grond te gaan, en dat je die angst als een probleem ziet. Bewustwording van het probleem is namelijk de eerste stap op weg naar verandering. En nog beter, en bovendien minder vanzelfsprekend, is dat je niet alleen het probleem herkent, maar vooral ook erkent. Je bent dus al flink op de goede weg. Maar om een goed antwoord te kunnen geven op je vraag, ontbreekt er wel enige informatie.

Waar komt het probleem vandaan?

Iets dat je je altijd moet afvragen als je ergens op mentaal vlak tegenaan loopt, namelijk: waar komt het probleem vandaan? Wat is de reden waardoor je bang bent (geworden) om in een groep te koersen? Gelukkig zijn er als het gaat om de angst die jij beschrijft in hoofdlijnen maar een stuk of drie verklaringen waardoor die is ontstaan. Laat ik ze daarom alle drie kort langslopen, en aangeven hoe je er vervolgens mee om kunt gaan.

Onbekend maakt onbemind, luidt het spreekwoord. Maar eigenlijk is die voorstelling van zaken nog te positief. Onbekend maakt meestal niet alleen onbemind, maar zelfs bang! We vrezen wat we niet kennen, en dat nog eens extra in situaties waar we risico kunnen lopen – zoals op een racefiets. Oftewel; als je nog geen of weinig ervaring hebt om in een groep te rijden, dan is angst een bijna vanzelfsprekende reactie. Niet iedereen ervaart dat in dezelfde mate trouwens. Een beetje angst is niet slecht en kan zelfs helpen, want het kan je alerter maken waardoor je beter reageert en sneller leert om goed in een groep te rijden. Maar als de angst te groot wordt, dan blokkeer je jezelf en vooral je lijf: je verkrampt en de kans op ongelukken neemt toe.

De beste manier om deze oorzaak aan te pakken kan ik kortweg met een ander spreekwoord illustreren: oefening baart kunst. Ga de komende tijd bijvoorbeeld structureel wekelijks met een groepje op pad, rijd rustig en wen aan de ervaring. Op deze manier krijg je vanzelf meer ervaring en de angst vermindert. Loopt de spanning toch te hoog op die eerste keren? Doe dan bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen (dat kan al fietsend) om je spanning weer onder controle te krijgen. En vraag hulp aan een groepsgenoot om je te coachen.

Aangeprate angst

Dat coachen is een kunst op zich, want als de aanpak niet klopt kan het er juist ook voor zorgen dat je bang wordt om in een groep te rijden. Aangeprate angst dus. Zelf belandde ik tijdens een trainingsritje twee jaar geleden nog in zo’n situatie, toen ik onderweg aansloot bij een groepje medewielrenners. De wegkapitein van de groep kwam naar me toe en gaf mij allerlei ongevraagde en ongetwijfeld goedbedoelde adviezen. Of eigenlijk geen adviezen maar vooral waarschuwingen als grote rode uitroeptekens. ‘Pas op hoor!’ ‘Je kunt de weg minder goed overzien zo in de groep. Kijk dus extra goed uit!’ (‘want anders…!’ voelde ik er meteen ook bij). Dit soort boodschappen kan een sinteltje angst tot flinke proporties aanwakkeren en vergroot de kans op ongelukken in plaats van andersom. Nogmaals; met angst komt verkramping en een slechter reactievermogen (we neigen te veel in ons hoofd te gaan zitten namelijk).

Reden dat dit soort coaching niet werkt is dat het focust op de risico’s, maar die zag iemand die angstig was toch al wel! Zit je in de rol als begeleider, dan is het daarom zaak om te focussen op wat iemand wél moet doen in de groep. Wees zo specifiek mogelijk. En nog beter dan vertellen is laten zien hoe je op een goede manier in een groep fietst. Ben je degene die angstig wordt door alle opmerkingen over hoe gevaarlijk het is, geef dit dan aan. Zeg dat je merkt dat het je bang maakt, en vraag de ander om concrete tips over wat je wél moet doen. De laatste reden waardoor mensen bang zijn om in een groep te fietsen, is dat ze zelf tijdens een groepsrit gevallen zijn of van dichtbij iemand anders een flinke smak hebben zien maken.

Zulke gebeurtenissen gaan je niet in de koude kleren zitten, dus het is helemaal niet vreemd om de keren daarna met meer angst rond te rijden. Net als wanneer je nog weinig ervaring hebt, is het advies hierbij hetzelfde: pak het weer op en dwing jezelf om toch ten minste wekelijks in groepsverband te fietsen. Door positieve ervaringen en gewenning neemt de angst in de loop van de tijd af. Soms is deze oplossing niet afdoende en blijven je maar spookbeelden van valpartijen voor ogen komen. Vaak komt dit door een onderliggende beangstigende gedachte. Vraag je dan af waar je nu uiteindelijk precies zo bang voor bent. Dat zal niet de val zelf zijn, maar het gevreesde gevolg ervan. Hieronder vind je suggesties om deze gedachten om te buigen, en daarmee de angel uit de angst te halen.

1. Waar ben je bang voor?
2. Welke negatieve gedachte heb je daarbij?
3. Wat is het gevolg (je gedrag)?
4. Wat zou je willen doen?
5. Welke gedachten kunnen je daarbij helpen?