De volgende vraag werd door een lezer ingestuurd: “In Fiets nr. 4-2021 schreef je dat chips geen goede snack zijn na het fietsen. Want veel zout, veel energie maar niet veel voedingsstoffen; je eet er gemakkelijk te veel van en chips en friet bevatten acrylamide. Daar kom ik graag nog even op terug. Want in de zomer verlies je veel zout en in vergelijking met wat er zit in reepjes, sportdrank of voedsel van de foodtruck, lijken chips toch helemaal niet zo verkeerd. Of mis ik wat?”

Door voedingsdeskundige Yneke Kootstra

Chips zijn gefrituurde aardappelschijfjes met zout en vaak smaakmakers voor bijvoorbeeld paprikachips en cheese and onion. Aardappelen bevatten veel koolhydraten en in vergelijking met andere koolhydraatleveranciers zoals rijst, brood en pasta bevatten ze veel vezels en vitamine C.

Wanneer je van aardappelen chips maakt, verdwijnt vocht en verhoog je de hoeveelheid vet door het frituren. Doordat chips nauwelijks vocht bevatten neemt per 100 gram de hoeveelheid van bijvoorbeeld eiwit, koolhydraten en andere voedingsstoffen toe. Verrassend is dat ondanks het frituren, de vitamine C niet verdwijnt. Er zijn voor duursporters drie mogelijke minpunten van chips ten opzichte van gekookte aardappelen. Deze nadelen gelden ook voor een bakje friet.

De productie van chips

1. Het vet in chips
Commerciële chips worden in plantaardige olie gefrituurd. Hierin zitten veel gezonde onverzadigde vetten. Al zijn er ook wetenschappers die wijzen op de mogelijk nadelige effecten van de grote hoeveelheid omega-6 vetzuren die van nature in de meeste gebruikte oliën zitten zoals zonnebloem- en sojaolie. Het idee is namelijk dat de verhouding tussen omega-6 vetzuren en omega-3 vetzuren belangrijk is. Bij een verkeerde verhouding zou omega-6 ontstekingen kunnen bevorderen. Dat betekent dat je niet te veel omega-6 vetzuren binnen zou moeten krijgen. Volgens anderen zijn niet de omega-6 vetzuren een probleem, maar de lage inname van omega-3 vetzuren die in vis, walnoten, chiazaad en lijnzaad zitten. De bekendste chipszakkenvuller Lays zegt te bakken in Sunsee- oil. Dit is een mix van zonnebloem-, mais- en koolzaadolie. Veel omega-6 vetzuren dus, ook al bevat koolzaadolie veel omega-3 vetzuren.

Chips leiden tot bodemdrift door een grote dooreetfactor die ontstaat door een combinatie van crunch en smaak.

2. Het zout in chips
In chips zit veel zout. Een portie van 50 gram (2 kleine zakjes) bevat 0,7 gram zout. Dat is meer dan een portie gezouten pinda’s, al lijken die veel zouter te zijn. Dat verschil ontstaat doordat zout bij pinda’s op de buitenkant plakt en bij chips er ook intrekt. De aanbeveling is om dagelijks niet meer dan 6 gram zout binnen te krijgen. In Nederland krijgt de gemiddelde man 9,9 gram zout binnen. Wanneer je in de zomer meer zweet en zouten verliest is het niet noodzakelijk om daar extra zout voor te eten. Zeker wanneer een warme periode langer duurt, ga je door acclimatisering minder zout uitzweten. Je krijgt door het zoutverlies tijdens een lange of intensieve rit wel meer trek in een hartige snack. Nu zijn chips niet de enige leverancier van zout. Zeven boterhammen leveren 2,5 gram zout. Een warme maaltijd levert gemiddeld ook meer dan die 50 gram chips.

De eerdergenoemde fabrikant heeft de afgelopen jaren de hoeveelheid zout met meer dan 25 procent verlaagd. Vanaf 2010 is daarvoor de zoutkorrelstructuur aangepast. Zout proef je alleen op je tong. Daarna voegt zout niets meer toe aan de smaak. Door de structuur aan te passen kon Lays dan ook het zoutpercentage verlagen zonder noemenswaardig smaakverschil.

3. Bodemdrift
Met 270 kilocalorieën aan energie is 50 gram chips vergelijkbaar met een broodje hamburger (dat overigens 1,7 gram zout levert). Het grootste probleem bij chips is dan ook niet de hoeveelheid zout of calorieën, maar vooral dat het lastig is om een grote zak niet leeg te eten tot hij op is. Chips leidt tot bodemdrift door een grote dooreetfactor die ontstaat door een combinatie van crunch en smaak.  Wanneer je jezelf goed kunt beperken levert chips voor relatief weinig geld veel lekkere energie die meteen je hartige trek bevredigt na een zweterige fietsrit. Nog een argument boven de populaire hamburger uit de foodtruck in het bikepark: chips hebben een hele lage footprint. Aardappelen belasten het milieu nauwelijks. Verder staat bijvoorbeeld de fabriek van Lays in Noord-Holland en komen de chipsaardappelen van Nederlandse telers. De zak is echter niet recyclebaar door het laagje aluminium om de chips langer vers te houden. Het zou mooi zijn als daar nog wat aan gedaan kan worden. Maar in vergelijking met die hamburger zou je chips heel duurzaam kunnen noemen. Nog beter scoort op alle fronten natuurlijk een portie gekookte en lichtgezouten aardappelen. Maar ja, welke foodtruck maakt dat sexy?

Chips op de rolband

Dit is een artikel uit Fiets 09. Bestel ‘m hier voor maar €6,75.