Lezersvraag: Ik las in Fiets over iemand die alleen meer kon afzien dan in een groep. Bij mij is het andersom. Als ik in een groep rijd, is het vaak gezellig onderweg. We kletsen wat af. Maar als iedereen dan bergop zijn eigen tempo rijdt, dan begint de dialoog met mezelf. De meest intense gesprekken voer ik dan in mijn hoofd. Daardoor ga ik echt niet harder rijden die berg op. Hoe pak ik dit aan?

Maarten Tjallingii – oud wielerprof, nu coach & spreker – maartentjallingii.nl

Om te begrijpen hoe dit werkt, is het goed om even terug te gaan naar de basis van communicatie. Immers, zoals je zelf aangeeft, zit je op zo’n rit bergop in een ‘dialoog met jezelf’. Dat is ook communicatie. En communicatie is in feite niets anders dan de reactie die je hebt op een bepaalde prikkel. Vaak bedoelen we met communicatie taal of woorden. Dan is de prikkel bijvoorbeeld een vraag uitgedrukt in woorden. Maar er is meer. Communicatie is bijvoorbeeld ook een prikkel in de vorm van pijn in je benen. Een pijnprikkel. En daar reageer je dan op.

Zo wordt er op neuraal niveau continu gecommuniceerd tussen je hersenen en je organen. En zijn je hersenen de hele dag bezig met het verwerken van indrukken, ervaringen en sensaties. Elke (externe) prikkel wordt omgezet in communicatie naar binnen. Daar ben je je gelukkig niet altijd bewust van, want dan zou je helemaal gek worden. Onze hersenen zijn van oorsprong gemaakt om te overleven. Het brein wil alles zo snel mogelijk kunnen interpreteren. Dreigt er gevaar of niet. Voor een snelle interpretatie wordt alles wat we eerder hebben meegemaakt direct gekoppeld aan een gedachte en daarmee een gevoel. Zo zijn er als het ware snelwegen in je brein ontstaan die een bepaalde prikkel direct koppelen aan een gedachte en daarmee een gevoel. Pijn is bijvoorbeeld niet oké. Bergop rijden, je benen voelen, een beetje afzien: het is heel normaal dat dat gelabeld wordt als reden om ermee te stoppen. Als logisch gevolg hiervan kan het zomaar zijn dat je boodschappen op jezelf begint af te vuren die je in een neerwaartse spiraal brengen.

5G model

Dan: dat je deze vraag stelt, betekent dat je je bewust bent van oorzaak en gevolg. Dat is positief uiteraard. We kunnen specifieker kijken naar wat er precies plaatsvindt met het 5G-model. Dit komt uit het werk van de Amerikaanse gedragstherapeut Albert Ellis, grondlegger van de Rationeel Emotieve Therapie (RET). Het was een van de eerste zelfhulpmethoden waarmee je je eigen gedachten en gedrag onder de loep kon nemen. Het 5G-model gaat ervanuit dat het niet situaties zijn die je bepaalde gevoelens geven, maar de manier waarop je over een situatie denkt. Anders gezegd: de gedachte die je over een gebeurtenis hebt, bepaalt de gevoelens die je erover hebt. Zo kun je inzicht krijgen in de relatie tussen gedachten en gevoelens en de gevolgen daarvan. Door situaties anders te interpreteren en te kiezen voor andere gedachten kun je je gevoelens en ook je gedrag beïnvloeden.
Daarbij is het ontleden van de verschillende gebeurtenissen cruciaal. Hoewel ze elkaar doorgaans snel opvolgen is er wel onderscheid te maken. In jouw geval loopt het bijvoorbeeld zo: je bent je bewust van wat er gebeurt – er is een gebeurtenis (bergop fietsen) – er is een gedachte (dialoog) – er is een gevoel – er volgt gedrag (niet harder rijden).

Op het moment dat je gezellige gesprekspartners en jij individueel bergop gaan, valt het stukje afleiding weg. Externe prikkels die symbool kunnen staan voor gezelligheid, ontspanning, samen zijn. Dan ben je op jezelf aangewezen – en ga je interpreteren wat er wél is – de berg en het zuur in je benen. De crux zit hem erin om je eigen gedachten te veranderen, je kunt immers de berg niet wegnemen. Verander je je gedachten, dan verander je je gevoel over de situatie en alles wat daarna komt. De oplossing ligt dus in het zelf aan de slag gaan met de prikkels. Dat kun je op verschillende manieren doen.
Door je gedachten te veranderen en deze te blijven herhalen voor jezelf. Bijvoorbeeld: ‘pijn = fijn’, ‘hier word ik sterk van’, ‘nog maar 6 bochten’. Houd er rekening mee dat je dit regelmatig bewust moet herhalen voordat er een nieuwe snelweg in je brein is aangelegd. Je kunt ook andere stimulerende prikkels opzoeken: kijk om je heen (en geniet) of speel een lekker nummer uit je favoriete afspeellijst. Ik ken ook mensen die continu een soort mantra voor zichzelf blijven herhalen op het ritme van hun pedaalslag – ‘1, 2, 3, go!’. Binnen de Performance Staff van SEG Racing Academy is dit één van eerste onderwerpen die ik belichtte in de trainingen. Welke prikkels komen er allemaal binnen? Hoe werken deze voor jou? Welke werken versterkend? Want dat is voor iedereen anders. Werkt een muzikale prikkel voor de één, de ander gaat juist harder fietsen van een plaatje op zijn stuurpen! Succes bij het herkennen van je gedachtenpatronen. Ontdek wat voor jou werkt!