“Hoe kan het dat mijn fietsmaat vrolijk verder fietst na een avond met wat drank op en ik slecht slaap, brak ben en amper vooruit kom? Hoe komt het dat alcohol zo’n verschillend effect op een lichaam kan hebben?”
Door Edwin Achterberg
Als je 1 glas alcoholhoudende drank drinkt, dan gaat dit via de maag naar de dunne darm. In de maag wordt een deel van de alcohol opgenomen in de bloedbaan, waarna het resterende deel wordt opgenomen in de dunne darm. In de bloedbaan wordt de alcohol verspreid door het lichaam en in de lever wordt het afgebroken. De effecten van het nuttigen van alcohol zijn merkbaar binnen 5 tot 10 minuten als het de hersenen bereikt. Na een minuut of 20 komt het ook in de lever waar het grootste deel zal worden afgebroken. De hoogste alcoholconcentratie in het bloed wordt bereikt na ongeveer 45 minuten. Als je meer drinkt dan zal dit nog langer en verder stijgen. Na 1 tot 1,5 uur is de alcohol in de lever afgebroken. Bovenstaande geldt dus voor 1 glas alcohol. Drink je 10 glazen dan duurt het ook 10 keer zo lang voor de alcohol is afgebroken; oftewel 10 tot 15 uur. De effecten van alcohol houden dan ook langer aan.
Gemiddeld zijn de effecten van alcohol als volgt:
– 1 tot 2 glazen: je hartslag en ademfrequentie nemen toe. Je krijgt het warm, wordt levendiger, praat losser, voelt minder pijn en moet meer plassen.
– 3 tot 15 glazen: je reactiesnelheid neemt af en je beweegt onhandiger. Je stemming wordt nog uitbundiger of juist neerslachtig of boos. Ook ga je harder praten. Je gaat jezelf overschatten en het is moeilijker om situaties juist te beoordelen. Ook smaak, reuk en zicht nemen af. Daarbij doe je wellicht dingen die je anders nooit zou doen. Ook kun je misselijk worden en overgeven
– 15 tot 20 glazen: je raakt verder verdoofd en bent je minder bewust van wat er om je heen gebeurt. Je kunt verward zijn en ongecoördineerd bewegen. Je kunt black-outs krijgen en geheugenverlies.
– Meer dan 20 glazen: je hartslag en ademfrequentie dalen. Je kunt bewusteloos raken of zelfs in coma.
De dag na een avondje doorzakken voelen we ons vaak niet al te best. Bij een kater horen verschillende symptomen, waarvan hoofdpijn, misselijkheid en (na)dorst de bekendste zijn. De hoofdpijn kan veroorzaakt worden door bepaalde stoffen die vrijkomen uit de alcohol of die vrijkomen bij de afbraak ervan. Ook zorgt alcohol voor een verwijding van de bloedvaten in het hoofd wat tot migraineachtige hoofdpijn kan leiden. Daarnaast leidt alcohol tot vochtverlies wat ook weer aanleiding kan geven tot hoofdpijn en nadorst. De misselijkheid ontstaat dan weer door prikkeling van het slijmvlies van de maagwand door de alcohol. Bij langdurig overmatig alcoholmisbruik kan dat aanleiding geven tot maagzweren.
Alcoholtolerantie
Zoals gezegd zijn bovenstaande effecten gemiddelden. Er zijn echter grote individuele verschillen die niet alleen afhangen van de hoeveelheid die je drinkt. Deze verschillen worden onder meer bepaald door geslacht, lengte en gewicht. Een andere belangrijke factor is gewenning. De effecten van alcohol kunnen eerder optreden bij mensen die geen alcohol gewend zijn en andersom zullen de effecten later optreden bij iemand die juist regelmatig alcohol nuttigt en een alcoholtolerantie heeft opgebouwd.
Alcoholtolerantie begint al bij 1 eenheid alcohol per dag en neemt toe naarmate iemand meer alcohol drinkt. Dat komt omdat je dan meer alcoholdehydrogenase hebt. Dit zet de alcohol in de lever om in acetaldehyde. Van het enzym alcoholdehydrogenase zijn verschillende varianten die met verschillende snelheden de alcohol in de lever afbreken. Welke variant je hebt, bepaalt dus mede je alcoholtolerantie. De acetaldehyde wordt daarna afgebroken met het enzym acetaldehyde dehydrogenase. Ongeveer driekwart van de Aziaten mist dat enzym waardoor ze geen alcohol kunnen verdragen, omdat ze er dan erg ziek van worden.
Het is niet mogelijk om de afbraak van alcohol te versnellen en dus sneller nuchter te worden. Of je koffie drinkt, een koude douche neemt of de frisse lucht opzoekt, dat maakt allemaal niets uit. Mogelijk voel je je even iets beter, maar het verandert niets aan het alcoholgehalte in je bloed. De alcohol moet toch echt in de lever worden afgebroken en hierin zijn grote individuele verschillen.
Alcohol in je bidon?
Ook in je bidon is alcohol geen aanrader. Alcohol voor of tijdens het fietsen heeft een negatief effect op de prestatie: het vertraagt je reactievermogen, heeft een negatief effect op je coördinatie, vermindert je vermogen om situaties goed in te schatten en heeft een negatief effect op je motorische vaardigheden. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat ook je duurvermogen afneemt. Dit komt omdat alcohol de energieproductie vermindert door de citroenzuurcyclus te vertragen. Ook gaat het de vorming van glucose tegen door remming van de gluconeogenese en het verhoogt de lactaatconcentratie. Daarnaast heeft alcohol een vochtafdrijvend effect wat meer kans geeft op uitdroging.
