Mijn maag lijkt steeds gevoeliger te worden met het verstrijken der jaren. Kon ik voorheen vrij snel na ontbijt, lunch of avondeten op pad voor een training, nu gaat me dat steeds moeilijker af – zeker met hardlopen. Dat geldt ook voor eten en drinken tijdens fietstrainingen of wedstrijden. Zelfs als ik de voeding gewend ben en eerder nooit problemen heb gehad, komen er nu wel soms maag en darmproblemen. Gelukkig meer niet dan wel, maar toch vind ik het opvallend en ben ik benieuwd of ik er iets aan kan doen.
Door Edwin Achterberg
We zouden het misschien niet denken, maar maag en darmklachten zijn een van de meest voorkomende problemen bij het sporten. Zeker 20 tot 50 procent van alle duursporters heeft ermee te maken. Gelukkig zijn de klachten meestal tijdelijk van aard en verdwijnen ze met het verlagen van de intensiteit of het stoppen van de inspanning. Blijvende schade is er zelden, maar soms zijn de klachten zo hevig dat men de inspanning moet staken. Tegelijkertijd heeft wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat regelmatige duursport de kans op darmziekten als diverticulitis, galstenen, darmkanker en obstipatie juist verkleint.
Er zijn veel verschillende oorzaken voor maag en darmklachten. Anatomisch gezien kan je onderscheid maken tussen bovenste maag en darmklachten en onderste maag en darmklachten. Bovenste maag en darmklachten kunnen leiden tot oprispingen, misselijkheid, zuurbranden en braken. Onderste maag en darmklachten geven juist klachten als diarree, (darm)krampen en winderigheid. De onderste maag en darmklachten komen veel voor bij hardlopers, terwijl bij wielrenners vooral de bovenste maag en darmklachten voorkomen. Hieronder veel voorkomende oorzaken van klachten.
Intensiteit van de inspanning
Het voedsel gaat vanuit de mond via de slokdarm naar de maag. De maag voegt maagsappen toe en maakt het voedsel fijner, waarna het voedsel vanuit de maag naar de dunne darm gaat. In de dunne darm worden voedingsstoffen opgenomen door de bloedbaan en van daaruit getransporteerd naar de (actieve) weefsels. In de dikke darm wordt het vocht uit het voedsel opgenomen en gaat de bloedbaan in. Tijdens inspanning vindt
een herverdeling van bloed plaats. In rust gaat een groot deel van het bloedvolume naar het maag en darmsysteem, bij inspanning is dat tot 80 procent minder. Er gaat dan meer bloed naar de werkende spieren en de huid. Bij inspanningen met een intensiteit hoger dan 75 procent van de maximale zuurstofopnamecapaciteit (VO2max) wordt daarom de maaglediging vertraagd.
Een andere theorie is dat het vrijkomen van groeihormoon tijdens de inspanning klachten van misselijkheid veroorzaakt. Vooral inspanningen van minstens 10 minuten boven het omslagpunt kunnen aanleiding geven tot deze klacht. Daaromis het belangrijk om je in de trainingen goed voor te bereiden op de intensiteit die je uiteindelijk nodig hebt in tochten en wedstrijden.
Inspanning (kort) na een maaltijd
Wellicht ken je het gevoel van licht in je hoofd worden en papbenen als je gaat fietsen kort na het nuttigen van wat voedsel of een maaltijd. Bijvoorbeeld als je snel na het werk moet eten en dan kort daarna gaat fietsen. Of als je een tijd op het terras hebt gezeten en de tocht weer hervat. Tijdens het eten komt het hormoon insuline vrij. Dit zorgt ervoor dat de suikers die in je bloedbaan komen, worden opgeslagen in de cellen. Tijdens inspanning wil je echter juist dat suikers de bloedbaan ingaan om in de werkende spieren gebruikt te kunnen worden als
brandstof. Hoewel je op dat moment voldoende suikervoorraden in je lichaam hebt, ervaar je toch de verschijnselen van een hypoglycemie, oftewel een hypo; de man met de hamer. Je kunt dit voorkomen door een maaltijd te nuttigen twee tot drie uur vóór een inspanning of
door direct na het eten met een inspanning te starten. Als je je direct na het eten inspant, ben je de insulinepiek voor omdat inspanning de afgifte van insuline onderdrukt. Maar met een volle maag heb je natuurlijk wel weer kans op de eerdergenoemde problemen.
Dehydratie
Ook dehydratie of uitdroging kan een gevoel van misselijkheid geven. Bij dehydratie is de werking van de dikke darm verminderd zodat vocht niet meer goed kan worden opgenomen. Je kunt dan meer drinken, maar dat betekent niet direct dat al dat vocht wordt opgenomen.
Suikers tijdens inspanning
Per uur kun je ongeveer 60 gram glucose/maltodextrine opnemen. Door hier (30 gram) fructose aan toe te voegen kan dat zelfs oplopen tot 90 gram per uur. Een hogere suikerinname kan darm en buikkrampen geven. Dat is echter eenvoudig op te lossen door de
inname van suikers (tijdelijk) te stoppen. De krampen gaan dan vanzelf weer weg. Sommigen kunnen echter 120 gram suikers per uur tot zich nemen, dat is trainbaar.
Naast bovengenoemde oorzaken kun je ook nog denken aan medicatie en ontstekingsremmers in het bijzonder. Het is al heel lang bekend dat deze maagklachten en misselijkheid kunnen geven. Beperk daarom het gebruik hiervan en ga zo nodig samen met je arts op zoek naar een alternatief. Een andere, zeldzame oorzaak is darmischemie tijdens inspanning, oftewel een beperkte bloedtoevoer naar de darmen. Zoals je ziet zijn er diverse oorzaken te noemen voor maag en darmklachten. Wellicht is het raadzaam om dit eens met je arts te bespreken. Als medisch gezien alles goed is, dan kan een (sport)diëtist je wellicht verder helpen.
